Fransa son yılların en uzun süreli grev ve yürüyüşlerine sahne oldu. En son 1995 yılında bir ay boyunca süren grev ile hayat felç olmuştu. Emeklilik yasasına karşı yapılan grevlerde yasa geri çekilmek zorunda kalınmıştı sağcı hükümet tarafından.
Şu anda iktidarda bulunan Sosyalist Parti, seçimleri sosyal bir devlet ve daha çok demokrasi söylemleri ile kazandı. İşçilerin haklarını savunurken zenginlere yönelik daha çok vergi ve kayıt dışı ekonomiye yönelik yaptırımları hedeflerine aldıklarını dile getiriyorlardı.
Seçimi kazandıkları gün işçiler ve emekçiler bayram havasında Bastille meydanına yürümüş ve coşkulu kutlamalar yapmışlardı. İlk dönem ortalıkta Sosyalist Parti’nin dar gelirliler ve işçilerin yararına yapacağı yasal düzenlemelerin söylentileri dolaşıyordu. Halk da ciddi bir beklenti oluştu. Zenginlere yönelik yeni vergi yasaları tartışılmaya başlandı.
Halk beklentiye geçti ve önceki hükümete karşı yapılan eylemler durdu. Aradan çok uzun süre geçmeden hükümet gerçek yüzünü gösterdi. Hedefine zenginleri değil yine dar gelirlileri aldı. Krizler ve dünya genelindeki ekonomik durgunluğu bahane ederek işçi haklarına saldırıya geçmeye başladı. Sosyalist Parti içindeki kopmalar ve istifalara ilk dönem anlam verilmemişse de nedeni şimdi daha iyi anlaşılıyor. Sosyal Demokrat partili ve yöneticiler parti içindeki bu tartışmalara tepki gösterip ayrıldılar. En son kurulan hükümet tam zenginlerin çıkarlarına hizmet eden bir yapıya dönüştü. Ekonomi bakanları dünyanın en büyük bankalarından Rotchilt’lerin adamı, Başbakan Manuel Vals ise sağcıların en sevdiği ve kendi partilerinde görmek istedikleri bir şahsiyet. Bütçe bakanları zengin vergisinden muaf tutulmanın yollarını arayacak kadar zengin birisi.
Önceki ekonomi bakanları çıkartılmak istenen yasaya itiraz ettiği için istifa etti. Yerine tam kukla birisini bulmuşlar. Yeni ekonomi bakanı El Khomri’nin bırakın yeni yasayı savunmayı iş yasalarına dair hiçbir bilgisi olmadığı çıktığı bir televizyon kanalında ortaya çıktı.
“Sosyalist hükümet” sağ gösterip sol vurdu. Zenginlerden yüksek vergi alacağım dedi ama zenginler sendikasının hazırladığı planı yasallaştırmaya çalışıyor. Yeni yasa işçi sınıfının yüzyıllara dayanan mücadelesi sonucu kazanılan haklarına yönelik en büyük saldırı.
Bu yasa sonucu patronlar istediği kişiyi hiçbir gerekçe göstermeden işten atabilecek. Bu yasa ile mesai saati ücretleri yarı yarıya düşürülecek. Bazı iş kollarında maaşlar düşük olmasına karşın mesailerin fazlalığı sayesinde çalışanların maaşları düşecek. Bu yasa ile haftalık çalışma süresi 35 saatten 40 saate çıkartılıyor. İşçinin çalışma süresini sendikalar ve işçiler değil işveren belirleyecek. Bu yasa ile çocuk işçiliğin önü açılıyor. Bu yasa ile işçilerin tazminat haklarında kesintiye gidiliyor.
SENDİKLARIN TUTUMU
Başta CGT olmak üzere sendikaların tavrı ilk başta iyiydi, Tüm güçlerini grevler ve yürüyüşlere seferber ettiler. Bundan dolayı da hükümet yasanın bazı maddelerinde esnemeye giderek meclisten geçirebildi. Örneğin en çok itiraz edilen çalışma süresinin işverenler tarafından belirlenmesi mecliste geri çekildi. Ancak çoğunluğu oluşturan Senato bunu tekrar eski haline getirdi.
Sendikalar bir taraftan grevler ve yürüyüşlere devam ederken diğer taraftan ise alttan altta hükümet ile görüşmeye devam ediyorlar. İşçilerin kararlı duruşu olmazsa sendikaların hükümet ile anlaşmaya yakın olduğu dile getiriliyor. Örneğin en son 24 Haziran tarihinde yapılacak yürüyüşü hükümet önce yasakladı. Böylece 1958’de kurulan 5. Cumhuriyetin tarihinde ilk kez sendikaların düzenlediği bir yürüyüş yasaklanmış oldu. Fransa’da büyük gündem olan ve hükümete tepkilerin üst seviyede olduğu bir dönemde sendikalar hükümet ile anlaşarak göstermelik bir yürüyüş tertip ettiler. Yürüyüşün mesafesi 1 km civarı oldu. Bundan dolayı işçiler tavır alıp yürüyüşe katılmadı. 4 aylık sürede yapılan en düşük katılımlı ve sönük eylemi gerçekleşti.
Sendikaların tavrına karşın ise işçiler arasında ciddi bir dayanışma var. 4 aylık süre içinde 20 günden fazla grev yapanlar var ve grev yapan işçilerin ücretleri ödenmiyor. Çözüm olarak bazı işkollarında dönüşümlü grevler yapılmaya başlandı. Örneğin bir iş kolu grevi bitirince başka iş kolu devam etmeye başlıyor. Ya da greve gitmeyenler gidenler için kurulan dayanışma sandıklarına maddi kaynakta bulunuyorlar.
Grevlerde en büyük yankıyı enerji sektörü yaptı. Petrol rafinerilerindeki işgal ve iş durdurmalar sonucu Fransa çapında benzin sıkıntısı yaşandı. Bazı istasyonlarda benzin bulunmazken olanlarda araç başı sınırlı benzin vermeye başladı.
Bu eylemlerde en etkili olan CGT’liler oldu. Diğer sendikalar daha etkili olsaydı grevin daha başarılı olma ihtimali yüksekti. Ama CGT’de hükümet ve zenginler sendikası MEDEF tarafından hedef alınmaya başlanınca geri adım atmaya başladı. Diğer yandan eylemlere katılıp işyerleri ve bankalara saldıran bir grup da halkın eylemlere bakış açısında soğumaya neden oldu. Polis te bunların taşkınlıklarına bilerek göz yumuyor. Hatta onları provoke edecek tavırlarda bulunuyorlar. Çünkü ilk dönem grevlere ve yürüyüşlere halkın desteği çok yüksekti ancak çıkan olaylardan sonra bu oranın düştüğü söyleniyor.
Fransa işçi sınıfında bir isyan ve demokrasi kültürü olsa da aslında örgütlü yapısı çok zayıf. Bu kadar grev ve yürüyüşlerin yapıldığı Fransa’da sendikalılık oranı halen yüzde 8.
Sendikaların önümüzdeki en büyük görevi örgütlenmeye yönelik çalışma yapmaları olmalı. Çünkü sendikalı olmayanların bir güvenceleri olmadığı için eylemlere katılımları sınırlı oluyor.
Bütün yük sendikalılara düşünce onlarda bir süre sonra yoruluyor. Ve uzun süreli eylemler kazanım elde edilmeden son buluyor. Bu yasaya karşı eylemlerde hem saydığım bu nedenden dolayı hem de sendikaların uzlaşmacı tutumlarından dolayı yasada kısmi değişiklik ile son bulacak görünüyor.
Her şeye karşın yaşanan süreç, işçilerin ve gençlerin kararlı direnişi ileriye dönük bir umut yarattı. İşçi sınıfı kendi taleplerinin doğrultusunda sendikaları da aşacak bir duruş sergiler ve bunu yayarlarsa başarılı olurlar.
Zafer Direnen Emekçinindir.
