Ercan Jan Aktaş *
İlki 15 Mart tarihinde yapılan Fransa yerel seçimlerinin ikinci turu 28 Haziran’da gerçekleşti. İlk turda özellikle Europe Ecologie–Les Verts/EELV’in yükselişi dikkati çekiyordu. İkinci turda bu başarısını sosyalist ve komünist partiler ile girdiği ittifak ile daha da büyüttü. Bu sonuçlar ile Fransa’da “Macron’un alternatifi yok” algısı yerini “artık Fransa’da Yeşil/Kızıl blok var” düşüncesine bıraktı. Seçimlerin sonuçları ve bugün itibarı ile ortaya çıkan siyasi tablo için söyleyecek çok şey var.
Öncelikle seçim sonuçlarına biraz bakmakta fayda var. Fransa’nın on büyük kentinde iktidar, an itibarı ile sosyalist ve de ekolojistlerin elinde. Birçok küçük şehir ve kasabada birinci parti olan Yeşiller; Marsilya, Grenoble, Poitiers, Besançon, Strazburg, Lyon, Bordeaux ve Tours gibi büyük şehirlerde de zaferle çıktı. Yeşillerin bu başarısı, Fransa’nın en büyük şehirlerinin bir altı yıl daha sol/ekolojist partiler tarafından yönetilmesini sağladı.
Yerel seçimlerde, on büyük şehrin beşinde belediye başkanlığını kadın adayların kazanmasını da ayrıca not etmek gerekir. Büyükşehir belediye başkanlarının üçü Sosyalist Parti’den, ikisi de Yeşiller Parti’sinden. Paris’te 2014 seçimlerinden bu yana Sosyalist Parti’den belediye başkanı olan Anne Hidalgo, bir kez daha kazanan kadın oldu.
Fransa’lı Ermeni ekolojist ve siyasetçi Janna Barseghyan, Strasbourg Belediye Başkanlığı’na seçildi. Avrupa Ekoloji ve Yeşiller Parti Başkanı olan Barseghyan, yapılan seçimlerde seçmen oyunun yüzde 42.5’ni aldı. Marsilya, Lille ve Nantes’de kazananlar; kadınlar oldu. Sosyalist Parti adayı Johanna Rolland, Nantes’de seçimi kazanarak koltuğunu korudu.
Bordeaux, Fransa’da sağ olarak bilinir. 74 yıl sonra Bordeaux sağ kalesi olmaktan çıkarak solcuların eline geçmiş oldu. Ekolojist Pierre Hurmic, Bordeaux’da zaferini ilan etti. Öte yandan gene Bordeaux’dan Troçkist bir işçi olan ve ikinci tura kalarak insanları şaşırtan Philippe Poutou, %10’luk bir başarı ile bu seçimlerin önemli figürlerinden birisi oldu. Toulouse, Lyon, Montpellier ve Nice şehrini de Sosyalist/Ekolojist adaylar kazandı.
Yeşiller Partisi’nin zaferiyle sonuçlanan yerel seçimlerin ilk önemli sonucu, bir gün sonra Elysees sarayında yapılan ‘Yeşil Buluşma’ oldu. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron hiç zaman kaybetmeden küresel ısınma ve çevre sorunları konusunda görüş bildirdi. Küresel ısınmaya karşı mücadele, çevre sorunları ve yeşil ekonomiye geçiş konularında 150 öneri ile gelen 150 kişiyi Elysees Sarayı’nda kabul eden Cumhurbaşkanı Macron; önerilerin tamamına yakınını kabul etti. Macron, Yurttaşlar Konvansiyonu tarafından önerilen biyolojik çeşitlilik, küresel ısınmayla mücadele ve çevreyi korumak gibi alınacak önlemlerin Anayasa’da belirtilmesi için referanduma gidileceğini söyledi.
Seçimlerden sonra ikinci önemli sonuç da bugün gerçekleşti. Macron’un atadığı Başbakan Edourd Philippe istifasını verdi. Ulusal Meclis başta olmak üzere, bütün bakanlık faaliyetleri durduruldu. Şimdi Macron’un nouveau chemin’/yeni yol yapması bekleniyor.
Pandemi sürecini iyi yönetemediği için eleştiriler alan Macron, erken seçim ile gücünü yeniden kurmak isterken; yerel seçimlerin ortaya çıkardığı sonucu dikkate alarak yeniden bir başbakan ve bakan atayacak. Yeni kabinenin önündeki ilk çalışma dosyaları, gelen ciddi tepkiler nedeniyle, sağlık politikası ve gençliğin beklentileri olacak. Büyük tepki toplayan emekllilik reformu çalışmaları da, yeni kabinenin ilk işi olacak gibi görülüyor.
Paris’in sekiz üniversitesinde aktivizm ve sanat üzerine doktora çalışması yapan ve kendisini bir aktivist olarak ifade eden Tuğçe Oklay, 10 seneyi aşkın Fransa’da yaşıyor. Türkiye’de olduğu gibi Fransa’da da çeşitle örgütler içinde faaliyet gösteren Tuğçe Oklay’ın açıklaması da, Fransa’daki hızlı siyasi gelişmeleri özetleyecek şekilde.
Fransa’daki son yerel seçimleri üzerine fikrini sorduğumda kısa bir özet ile şunları söyledi: “2017 tarihini bir hatırlayalım, Macron aslında hem iki partili ve günün ihtiyaçlarını karşılamayan sisteme tepki olarak hem de karşısındaki aşırı sağ lidere cevaben başkan olabildi. Şu anda Türkiye’de uygulanmakta olan gibi iki turlu bir başkanlık seçimi söz konusu, en yüksek oyu alan iki aday Macron ve aşırı sağ Le Pen ikinci tura çıkınca benim dahi Komünist Parti’ye (Parti communiste français), Boyun Eğmeyen Fransa (France Insoumise) hareketine (solun solu diyelim) oy veren arkadaşlarım Macron’a ikinci turda oy verdi.
Ve bugün bu bahsettiğim kişiler ve Macron’un iki partili sisteme ve hantal bürokrasiye vesaire ilaç olacağını düşünerek oy veren seçmenlerin önemli bir kısmı Macron’a vermiş oldukları “emanet” veya gönüllü oydan pişman oldu. Bu pişmanlığın sebeplerine gelince, hem Sarı Yelekler hareketi ile ilişkilerinde, hem emeklilik yasasında ısrarında, hem de Covid-19 krizini yönetimde Macron’un gemisi çok su aldı.
Dolayısıyla seçmenin bu yönetime bir tepki vereceği aşikardı, yerel seçimde ortaya çıktı. Macron’un “alternatifsiz lider” tavrıyla yerel seçim arasındaki ilişki doğrudan bir ilişki olmayan nokta ise yerel seçim ve başkanlık seçimi saiklerinin ve yönelimlerinin her zaman birbirine karşılık gelmemesinden. Çünkü Yeşiller ve solun geniş yelpazesinin Macron’un seçildiği başkanlık seçiminde ortak bir aday üzerinden anlaşamadığı için ikinci turda bugün yerel seçimde yaşadığımız yeşil-sol galibiyetini yaşayamadığı çok tartışıldı.”
Mart ayıyla birlikte içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde, önce Fransa halkı sokaklara çıktı. 28 Haziran’da sandıklardan çıkan yeni sonuçlar ile birlikte Fransa, hızlı bir şekilde normalleşme sürecine girdi. Fransa siyasette bu yaz canlı ve de heyecanlı gelişmelere gebe. Emekliler, sağlık çalışanları, ayrımcılık karşıtları ve gençler sokaklarda olmaya devam ederken; ‘büyük siyaset’de aktif bir çalışma içinde olacak. Siyaset bu yaz Fransa’da tatile çıkacak gibi görünmüyor.
* L’EHESS (Ecole des Hautes Etudes en Science Sociale) – Paris / Sosyal Bilimler Yüksek Okulu – Paris
