İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi asbest yüklü savaş gemisinin sökümü ile gündeme gelen Aliağa’da yaşanan işçi ölümlerini raporlaştırdı. Verilere göre son 9 yılda en az 97 işçi yaşamını yitirdi.
İSİG Meclisi, Brezilya donanmasına ait Sao Paulo uçak gemisinin söküm işleminin Aliağa’da yapılmasıyla bir kez daha gündeme gelen asbest sorununa dair geniş kapsamlı bir rapor hazırladı. 3 bölümden oluşan raporun ilk bölümünde asbestin ne olduğu, insan ve doğa üzerinde nasıl bir etkide bulunduğu başta olmak üzere pek çok sorunla toplum sağlığı için ciddi bir risk teşkil ettiği ayrıntılandırılarak anlatıldı. İkinci bölümde 6331 Sayılı yasanın uygulanmaya başlandığı 2013 yılından bu yıla kadar Aliağa’da meydana gelen iş cinayetleri ve çalışma koşulları değerlendirildi. Üçüncü bölümde ise değerlendirmeler grafiklerle aktarıldı.
Ayrıntılarına İSİG Meclisi sayfasından ulaşabileceğiniz raporun Aliağa’da yaşanan iş cinayetleriyle ilgili bölümünde özetle şunlar ifade edildi:
Yüzde 69’ı ulusal basından, yüzde 31’i işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, sendikalar ve yerel basından edinilerek yapılan tespite göre 2013 yılından 2022 yılının ilk altı ayına kadar olan dönemde Aliağa’da en az 97 işçi hayatını kaybetti.
Aliağa’daki iş cinayetlerine ilişkin ayrıntılar şöyle sıralandı:
1- Bilgi kaynaklarımıza da baktığımızda (101 bin nüfuslu) Aliağa’da meydana gelen her üç işçi ölümü (özellikle gemi söküm ve metalde) ulusal basına yansımamakta, SGK’ya bildirim yapılsa da toplumdan gizlenmeye çalışılmaktadır. Ancak yereldeki sınıf hareketi sayesinde gizlenmeye çalışılan ölümler basına yansımaktadır.
2- İş cinayetlerinin yüzde 28’i gemi sökümde ve yüzde 27’si de metaldedir. Yani işçi ölümlerinin yarıdan fazlası bu iki sektörde meydana gelmektedir. Özellikle gemi söküm sektörüne dikkat çekmek istiyoruz. Son bir yılda bu sektörde gerçekleşen 7 işçi ölümü kulağa az gelebilir. Zira Türkiye’de her yıl 2000 civarında işçi çalışırken ölüyor. Ancak ilçede 1500 civarında gemi söküm işçisi bulunduğunu, oran olarak baktığımızda Aliağa gemi söküm sektöründeki ölümlerin oranının Türkiye’de resmi olarak açıklanan işçi ölüm oranının 30 katına denk geldiğini belirtirsek durum daha iyi anlaşılacaktır.
3- Gemi söküm ve metal sektörlerinde “çavuş” denilen patrona yakın işçiler vasıtasıyla bir çeşit taşeron-güvencesiz çalıştırma koşulu hakim kılınmıştır. İşçiler uzun ve yoğun bir biçimde iş güvenliği-güvencesinden yoksun bir biçimde çalıştırılmaktadır. Kimya ve inşaat işkolunda da taşeron çalıştırma yaygındır. Ölen 16 kimya işçisinin 11’i taşeron işçidir. Ölen 11 inşaat işçisinin tamamı taşeron işçidir.
4- İşçi yaralanmalarının ve ölümlerinin başlıca nedenleri ezilme, patlama, yangın ve yüksekten düşme. İşçilere ilk yardım-ambulans sonrası ilk müdahale Aliağa Devlet Hastanesi’nde yapılıyor. Ciddi vakalarda işçiler Menemen, Bozyaka ve Çiğli’ye sevk ediliyor. İçinde mikro cerrahi ve yanık ünitesi de olan meslek hastanesinin inşaatı ise hala sürüyor.
5- Aliağa’da da birçok işçi Covid-19 hastalığına yakalandı ancak bu nedenle tespit edebildiğimiz tek ölüm Habaş İşyeri Hekimi Mustafa Selek’in 2 Aralık 2020 tarihli vefatı.
6- Son on yılda yalnız 2 kadın işçi ölümünü tespit edebildik. Kadınlar sanayide daha çok mutfak, ofis işleri, iş güvenliği uzmanı, çevre mühendisi vb. işlerde, tarımda (yevmiyeli tarım işçiliği ve çiftçi) ve evde çalışıyorlar.
7- Son on yılda üç göçmen/mülteci ölümü tespit edebildik: 1 İtalyalı ve 1 Ukraynalı gemi işçisi ile Petkim inşaatında çalışırken ölen Hindistanlı makine mühendisi. Bölgede az sayıda da olsa Suriyeli ve Afganistanlı işçiler de var. Genelde kayıtdışı çalıştırılıyorlar, şantiyelerin koğuşlarında yatıyorlar, çalışma saatleri belli değil. (gece çalışma, tatilde çalışma vb. mevcut)
8- Son on yılda tespit ettiğimiz çocuk işçi ölümü yok. Çocuklar genelde sanayi sitelerinde, torna atölyelerinde ve tarımda çalışıyorlar. Özellikle yazları 12-13 yaşlarında çalışan çocuklara da rastlıyoruz.
9- Son on yılda iş cinayetlerinde ölenlerin 8’i sendikalı işçiydi. Bu da oransal olarak tespit ettiğimiz ülke ortalamasının 3-4 kat üzerinde. Ayrıca ölen başka sendikalı işçiler de olabilir. Ancak bu üyelikler sadece kağıt üzerinde olduğu için kayıtlarımıza yansımamıştır.
Raporda 2013-2022 yılları arasında Aliağa’da iş cinayetlerinin yıllara göre dağılımı şöyle verildi:
2013 yılında en az 7 işçi,
2014 yılında en az 3 işçi,
2015 yılında en az 7 işçi,
2016 yılında en az 14 işçi,
2017 yılında en az 15 işçi,
2018 yılında en az 14 işçi,
2019 yılında en az 7 işçi,
2020 yılında en az 14 işçi,
2021 yılında en az 11 işçi
2022 yılının ilk altı ayında en az 5 işçi hayatını kaybetti.
Aliağa’daki iş cinayetlerinde ölenlerin 8’i (yüzde 8,24) sendikalı işçi, 89’u (yüzde 91,76) ise sendikasız. Sendikalı işçiler metal, kimya ve belediye işkollarında çalışıyordu.
İş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı ise şöyle oldu: 18-27 yaş arası 14 işçi, 28-50 yaş arası 61 işçi, 51-64 yaş arası 15 işçi, 65 yaş ve üstü 1 işçi, Yaşını bilmediğimiz 6 işçi hayatını kaybetti.
