İstanbul Bayrampaşa Cezaevi’nde 19 Aralık 2000’de devrimcilere yönelik gerçekleştirilen ve aralarında er ve rütbeli askerlerin de bulunduğu 194 sanığın yargılandığı ”Hayata Dönüş” operasyonuna ilişkin dava, zamanaşımı gerekçesiyle düşürüldü. Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 22 yıl 6 aylık olağanüstü zamanaşımı süresinin dolduğuna hükmetti.
Karar 57. duruşmada çıktı
Bayrampaşa Cezaevi’ne yönelik operasyonla ilgili dava, 17 Kasım 2025’te görülen 57. duruşmada karara bağlandı. Duruşmaya katılanlar ve avukatları, yıllardır süren yargılamanın cezasızlıkla sonuçlandığını belirterek karara tepki gösterdi. Sanıklar ise duruşmaya katılmadı.
Cumhuriyet savcısı, esas hakkındaki mütalaasında sanık jandarma görevlilerinin, görev sınırlarını aşarak aşırı güç ve silah kullanımıyla 12 tutuklu ve hükümlünün ölümüne, 29 kişinin de yaralanmasına neden olduklarını belirterek cezalandırılmalarını talep etti. Ancak mahkeme heyeti, savcının bu mütalaasına rağmen, zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle tüm sanıklar hakkındaki kamu davasının düşürülmesine karar verdi.
Mahkeme, kararında Ümraniye Cezaevi’ne ilişkin “Hayata Dönüş” davasında verilen zamanaşımı kararını emsal gösterdi.
22 yıl 6 aylık “olağanüstü zamanaşımı” gerekçesi
Kararda, eski Türk Ceza Kanunu’nda öngörülen 22 yıl 6 aylık olağanüstü dava zamanaşımı süresinin dolduğu belirtildi. Suç tarihi olarak kabul edilen 19 Aralık 2000’den itibaren geçen süre içinde, 19 Haziran 2023 itibarıyla zamanaşımının dolduğu ifade edilerek, bu nedenle davanın düşmesine hükmedildi.
Böylece, yıllar içinde iki ayrı dosyada birleştirilerek devam eden, toplamda 39 er ve 157 rütbeli aske personelin sanık olduğu dava, esasa ilişkin bir mahkûmiyet kararı verilmeden kapatılmış oldu.
“Zamanaşımına sebep olanlar soruşturma ve yargı makamları”
Müdahil avukatlar, kararın ardından yaptıkları açıklamalarda, dosyanın bilinçli biçimde sürüncemede bırakıldığını savundu. Avukat Güçlü Sevimli, soruşturmanın davaya dönüşmesinin bile 10 yıl sürdüğünü, bunun da zamanaşımı kararının bizzat soruşturma ve kovuşturma makamlarının gecikmesinden kaynaklandığını söyledi.
Sevimli, başta İstinaf Mahkemesi ve Yargıtay olmak üzere iç hukuk yollarının tüketileceğini, gerekirse dosyanın Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşınacağını belirtti.
İnsan hakları örgütleri ve siyasi partilerden tepki
İnsan hakları örgütleri ve bazı siyasi partiler, kararı “cezasızlık politikalarının devamı” olarak niteledi.
İnsan Hakları Derneği (İHD), devletin gözetimi altındaki tutukluların cezaevi içinde güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu ölmesine ilişkin bir davanın zamanaşımıyla kapatılmasının “kabul edilemez” olduğunu vurguladı.
Demokratik kitle örgütleri ise, 19 Aralık 2000 operasyonunun “katliam” olarak tarihe geçtiğini, bu kararın sorumluların fiilen korunması anlamına geldiğini ifade ederek karara karşı hukuki ve politik mücadeleyi sürdüreceklerini açıkladı.
Ne olmuştu?
Türkiye genelinde cezaevlerinde süren devrimci tutsakların açlık grevlerine ve ölüm oruçlarına karşı, 19–22 Aralık 2000 tarihlerinde 20 cezaevine birden “Hayata Dönüş Operasyonu” adıyla geniş çaplı bir askeri operasyon düzenlendi. Resmi verilere göre operasyonlarda, 2’si asker, 30’u tutuklu ve hükümlü olmak üzere 32 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.
Bu cezaevlerinden biri olan Bayrampaşa Cezaevi’nde 12 tutuklu ve hükümlü yaşamını yitirdi, en az 29 kişi yaralandı.
Bayrampaşa’ya ilişkin ilk dava, olaydan 10 yıl sonra, 2010 yılında açıldı. Eyüp Cumhuriyet Savcılığının hazırladığı iddianameyle 37 er ve 2 astsubay hakkında dava açıldı. Daha sonra ortaya çıkan “Tufan Harekat Planı” ve üst düzey komutanlara ilişkin iddialar üzerine 2015’te ikinci bir dava açıldı; sanık sayısı genişletildi ve dosyalar birleştirilerek yargılama Bakırköy 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yürütüldü.
Yıllar süren yargılama, hiçbir kamu görevlisinin ceza almadan dosyanın zamanaşımına uğratılmasıyla sonuçlanmış oldu.
Kaynak: Bianet
