2. Dünya Savaşı’nda Japon faşizmine karşı zaferlerinin 80. yıl dönümü (3 Eylül 1945) Çin’de düzenlenen görkemli askeri geçit töreni ile kutlandı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un da katıldığı törende dünyaya “barışçıl kalkınma” mesajı iletildi.
Etkinlik bu sabah Tiananmen Meydanı’nda düzenlendi. Geçit töreni bir yandan da dünyayı yok olmakla tehdit eden NATO’ya karşı irade gösterisine de dönüştü. Askeri törende son teknoloji silahlar, yeni nesil hipersonik füzeler, balistik füzeler, su altı insansız araçlar, savaş uçakları, erken uyarı uçakları ve uçak yanıltma sistemleri sergilendi.
Tören Rusya, Çin ve Kuzey Kore arasında 66 yıl önce gerçekleşen son bir araya gelişin ardından bir ilk de oluşturdu. Sovyetler Birliği zamanında yapılan son görüşme SSCB lideri Nikita Kruşçev, Kuzey Kore lideri Kim İl-sung ve Çin Devlet Başkanı Mao Zedong’un katılımıyla gerçekleşmişti. Düzenlenen törene Putin ve Kim ile birlikte 26 devlet başkanı da katıldı.
Dünyaya “barışçıl kalkınma” mesajı
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Halk Kurtuluş Ordusu, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri’nden 10 bin kişinin geçit töreninin ardından yaptığı konuşmada Çin’in “barışçıl kalkınma yolu” vurgusunu yeniden ifade ederek dünyaya mesaj verdi.
Japon saldırganlığına karşı kazandıkları zafer sebebiyle dünya ülkelerine teşekkür eden Şi, ABD’nin ise adını anmadı.
Şi insanlığın bugün içerisinde bulunduğu durumu, “İnsanlık yine ‘barış mı savaş mı, diyalog mu çatışma mı, kazan-kazan sonuçları mı yoksa sıfır toplamlı oyunlar mı?’ sorularıyla karşı karşıya” şeklinde tarifledi.
Devlet Başkanı konuşmasını, “Çin halkı, tarihin ve insani ilerlemenin doğru tarafında kararlı bir şekilde duracak, barışçıl kalkınma yoluna bağlı kalacak ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir topluluk inşa etmek için dünyanın geri kalanıyla el ele verecektir” şeklinde sürdürdü.
Trump’tan tepki
Düzenlenen tören ABD Başkanı Donald Trump’ın da dikkatini çekti. Sputnik Trump’ın mesajındaki duygularını “tedirginlik” olarak belirtti. Trump sosyal medya üzerinden mesajında, “ABD’ye karşı sinsi planlar yaparken Putin’e ve Kim Jong Un’a da en sıcak selamlarımı iletin” ifadelerini kullandı.
Çin ve Rusya arasında doğalgaz boru hattı anlaşması
Bu arada, askeri geçit tören öncesinde görüşen Çin ve Rusya liderleri, iki ülke arasındaki ekonomik ve enerji bağlarını güçlendirecek önemli adımlar da attı.
Rus enerji şirketi Gazprom, Putin’in Çin ziyareti sırasında Rusya ve Çin’in yeni bir doğalgaz boru hattı projesi üzerinde anlaşmaya vardığını açıkladı.
Rusya’nın en büyük enerji şirketi Gazprom’un CEO’su Aleksey Miller, Salı günü boru hattının geliştirilmesi için “yasal olarak bağlayıcı bir mutabakat” imzalandığını doğruladı.
Uzun zamandır planlanan Sibirya Gücü 2 adlı boru hattı, Rusya’nın Arktik Yamal sahalarından Moğolistan üzerinden Çin’e yılda 50 milyar metreküp ek gaz taşıyabilecek.
Miller, mevcut Sibirya Gücü boru hattıyla Doğu Sibirya’dan Çin’e yapılan teslimatların yılda 38 milyar metreküpten 44 milyar metreküpe çıkacağını da sözlerine ekledi.
Anlaşma, Pekin’in enerji seçeneklerini derinleştirirken, ABD’den sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatına olan bağımlılığını azaltacak.
Putin: Pekin ile eşi görülmemiş bağlarımız var
Bu açıklama, Şi ile Putin arasında gerçekleşen ve Rus liderin Pekin ile “eşi benzeri görülmemiş bağları” övdüğü üst düzey görüşmelerin ardından geldi.
Şi ayrıca, Çin’in Tianjin kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesi için Hindistan Başbakanı Narendra Modi de dahil olmak üzere onlarca dünya liderini ağırladı. Güvenlik bloğunu Batı liderliğindeki uluslararası düzene bir alternatif olarak öven Çin lideri, bölge liderlerini “Soğuk Savaş zihniyetine” karşı çıkmaya çağırdı.
Pekin ve Washington, birkaç tur görüşmeye rağmen hâlâ bir ticaret anlaşması üzerinde anlaşamamıştı.
ABD Başkanı Donald Trump ise, dün “Scott Jennings Radyo Şovu”na verdiği röportajda, Çin ve Rusya’yı da içeren ABD’ye karşı bir eksenin oluşmasından “hiç endişe duymadığını” ifade etti.
Ancak yeni güzergahın fiyatı henüz belirlenmedi. Miller, maliyet müzakerelerinin ayrı ayrı ele alınacağını söyledi. Rusya’nın Avrupa gaz pazarındaki kaybını telafi etmeye çalışırken Çin’in indirim talep etmesi nedeniyle taraflar bu konuda bir anlaşmazlık yaşıyor.
22 anlaşma
Çin, Rusya’nın Batı tarafından yaptırıma maruz kaldığı Arctic LNG 2 projesinden sıvılaştırılmış doğalgaz sevkiyatları alıyor. Bu da Pekin’in Batı’nın baskılarına meydan okumaya hazır olduğunu gösteriyor.
Moskova ve Pekin arasındaki ticaret 2023’te 240 milyar dolara yükseldi. Bu da Rusya-Ukrayna savaşının başlamasından bu yana tarafların derinleşen ortaklıklarının bir göstergesi.
Bu arada Kremlin yetkilileri, Putin’in devam eden ziyareti sırasında Gazprom ve Çin Ulusal Petrol Şirketi arasında stratejik bir işbirliği anlaşması da dahil olmak üzere 22 anlaşma imzalandığını kaydetti.
