Cuma Gürsoy
Kapitalizm nedir?
Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyetine ve bunların kâr amacıyla işletilmesine dayanan bir ekonomik sistemdir. Kapitalizmin merkezindeki temel özellikler özel mülkiyet, sermaye birikimi, ücretli emeğin varlığı, fiyat sistemi ve pazarın rekabetçi mantığıdır.
15’nci ve 16’ncı yüzyılda feodal yönetim biçimine ve derebeyliklere karşı yeni bir üretim ve çalışma sistemi olarak doğan kapitalizm, varlığı gereği hep krizler içermektedir. Bir kriz ve buhran dönemi biter, ötekisi başlar.
19’ncu yüzyılın sonlarında ve 20’nci yüzyılın başlarında ise, kapitalizme alternatif olarak sosyalizm fikri ve pratiği doğmuştur. Paris Komünü sonrasında bu fikrin en somut örneği, 1917 Ekim Devrimi olmuştur. Ekim Devrimi ile birlikte, özellikle de 2’nci Dünya Savaşı sonrasında dünyanın neredeyse 3’te 1’i sosyalist ülkelerden oluşmaktaydı.
Özellikle bu dönemde, kapitalist sistem olanca gücüyle sosyalist ülkelere saldırmaya başlamıştır. Bir ölçüde başarılı da olsalar, ezen ile ezilen sınıfların olduğu her süreçte bu mücadele hep olacaktır.
Talanın, yağmanın, soygunun ve her türlü haksızlığın var olduğu kapitalist sisteme karşı biz sosyalizmi savunuyoruz. Peki sosyalist sistemin hiç mi hataları yoktu?
Peki sosyalizm nedir?
Sosyalizm, üretim araçlarının kamunun yararına kullanıldığı, devletin olduğu; ekonomik etkinliklerin kâr amaçlı değil insanların gereksinimlerini karşılaması amaçlı geliştirildiği, değer olarak emeğe önem veren, toplumun örgütlenmesinde köklü ve insani değişiklikler amaçlayan siyasal öğretidir. Bu öğretiye uygun toplumsal düzendir.
Bence bugünün sosyalizminde üretim çeşitli kooperatifler üzerinde yürütülebilir. Mesela, “tarım kooperatifi”, “sanayi kooperatifi”, “emek kooperatifleri” şeklinde çeşitli örgütlenmeler olabilir bunlar.
Tarım kooperatifleri, doğrudan üretime yönelik çalışmaların düşünüldüğü alanlar olmalı. Üretimin kolektifleşmesi ve üretim aletlerin ortaklaşması burada düşünülmeli. Üretim ve tüketim kooperatiflerinde yönetim doğrudan halk meclislerine bağlı komite ve konseyler üzerinden yapılmalı. Çalışmaların sürmesi, üretimi ve tüketimi dengeleyen, birbirlerine karşı sorumluk duyan bir çerçevede çalışma biçimine bağlı olmalı. Örneğin, kent çevresinde kurulacak üretim ilişkileri.
Sanayi kooperatifleri, sanayi üretiminin içinde olmalı ve üretimi geliştirmeyi hedeflemeli. Bu tür kooperatifler daha çok kentlerde olur. Bunlar doğrudan üretime yöneliktir. Üretim araçları kolektiftir, kamu malıdır, kişilerin özel firmalarının değildir. Doğrudan halkın maldır. Burada çalışanlar, işyeri komite ve konseyleri etrafında örgütlenir; ezen-ezilen olmaz, kar hırsı yoktur. Sömürü ortadan kalkar. Çalışma herkesin yeteneğine ve becerisine göredir. Çalışma sürelerini de kooperatif ile birlikte işyeri komiteleri belirler. Böylece kapitalizme karşı kolektif üretim sayesinde bireysellik yok olur. Ortak bir çaba gelişir. Ayrıca otokontrol sistemi oluşur. Sorgulayan, araştıran, yeni teknolojilere açık ve gelişen olgulara bilimsel bir gözle bakan bir çalışma biçimi oluşturulur.
Emek kooperatifleri halkın artan ve çeşitlenen ihtiyaçları karşısında kitlelerin içinden çıkan inisiyatiflerle, bu ihtiyaçlara yaratıcı yanıtlar üretir, teknolojinin sağladığı komünal imkanlar ile yerel komite ve konseylerle sorunları çözer.
Her üç kooperatif anlayışında da gönüllülük esastır, kolektif anlayış temeldir. Üretim araçları kamusaldır.
Kapitalizmde liberal anlayış hakimdir. Birey öndedir fakat insana sevgi yoktur. Her şey çıkar ve para üzerine kurulmuştur. Sosyalizmde ise birey demek bireyci olmamak, bencil olmamak demektir. Ayrıca birey olmak, kendine güvenli, kendi beynini kullanabilen, yüreğini taşıyabilen; kendi yeteneğini, yaratıcılığını sergileyebilen insanlar olmak anlamına gelir. İşte bunun için sosyalizm insan geliştikçe büyür.
Sosyalizm, insanın insana değer vermesi ile büyür. Kapitalizmde tam tersidir. İnsanı ezer, onu tüketir. Toplumdan yabancılaştırır. Yalızlaştırır. Bireycilik öne çıkar ve insanların içi boşaltılır. Sevgi ve güven yok olur.
Sosyalizmde halka güvenmek ve umut duymak gerekir. Duygusuz ve sevgisiz olmaz. Bir devrimcinin en güçlü duygusu sevgidir. Bu da sosyalizmin insana verdiği önemi ortaya koyar.
Üretim araçlarının özel mülkiyetten kamu mülkiyetine dönüşmesi, üretim araçlarının toplumsallaşması, sömürünün ortadan kalmasını sağlar. Halk böylece daha özgür, daha insanca bir arada yaşar. Irk, renk, cinsiyet ayrımının olmaması, insanların özgür bir ortamda yaşamalarını garanti eder.
Peki bu günden geleceği nasıl kurabiliriz?
Örgütlenme açısından en önemli konu geleceği nasıl kuracağımızdır. Yeni bir bakış, yeni bir insan tipini nasıl ortaya çıkaracağız? Tüm bu sorunları devrim sonrasına bırakamayız.
Yarının sorunlarını bugünden çözmek; bu sol-sosyalist ve devrimci yaklaşımdır. Örgütlü toplum olursak bir takım sorunları yarınlara bırakmayız.
Esas sorun hayatın devrimcileşmesi sorunudur. Devrimciliğin bir yaşam biçimi olduğunu kavramalıyız. Türkiye devrimci hareketi ve dünya sosyalist hareketlerinin deneyimlerinden ders çıkartmalıyız. İdeolojik ve politik tüm yönleri ile ders çıkartmalıyız. Örneğin geçmişte, “Türkiye’de direniş komiteleri yeni bir toplumun nüvelerini oluşturur” diyorduk. Çünkü yerelden, doğrudan halk örgütlenmesi, doğrudan demokrasi gerekliydi. Ayrıca halk, kendi sorunlarını kurduğu komitelerde çözerdi. Fatsa buna bir örnektir. Ama bugünkü koşullarda eksiktir, geliştirilmesi gerekir.
Şimdi ise üretim ve tüketim, sanayi kooperatifleri ile halk meclisleri ile koordineli bir şekilde çalışarak hem üretim araçları toplumsallaşır, kamu yararına olur hem de sorunlar doğrudan muhatapları ile çözülür.
Sömürüyü ortadan kaldırmak için ezen ezilen ilişkisini de yok etmek için çaba harcamalıyız. Doğrudan demokrasiye yerellerden başlayarak, bölgenin sorunlarını tespit etmemiz, ayrıca tespit edilen sorunları mahalle meclisleri ile çözmeye çalışmamız gerekmektedir.
Sorunlarımızı bugünden yarına havale etmeden, anında ve yerinde çözmeye çalışmalıyız.
Gelecek bilimsel sosyalizmin olacak!
