Asude İyikülah
1960’lı yıllar Türkiye’de hızlı sanayileşmenin, kentleşmenin ve işçi sınıfının giderek büyüdüğü bir dönemdir. 1961 Anayasası’yla tanınan grev ve toplu sözleşme hakları, işçiler için önemli bir kazanım olmuş, bu süreçte devlet güdümündeki Türk-İş’e karşı mücadeleci bir alternatif olarak 1967 yılında DİSK kurulmuştur.
1970 yılına gelindiğinde hükümet, 274 ve 275 sayılı yasaları değiştirerek sendikal örgütlenmeyi sınırlandırmaya çalışmış, özellikle DİSK’in faaliyetlerini durdurmayı hedeflemiştir. Yeni yasa ile bir sendikanın toplu sözleşme yapabilmesi için işkolundaki işçilerin üçte birini örgütlemesi zorunlu hâle getirilmiş, bu da fiilen DİSK’in tasfiyesi anlamına gelmiştir.
Bu düzenlemeye karşı işçi sınıfı büyük bir tepki göstermiştir. 15 Haziran 1970’te başlayan ve 16 Haziran’da büyüyerek devam eden direnişte İstanbul ve çevresindeki on binlerce işçi üretimi durdurmuş, yürüyüşler ve kitlesel eylemler gerçekleştirmiştir. Polis ve asker müdahalesi sonucu zorbalığa karşı direnen emekçiler arasından Yaşar Yıldırım, Mustafa Bayram, Mehmet Gıdak isimli işçiler direniş esnasında yaşamını yitirmiş; yüzlerce kişi gözaltına alınmış, sıkıyönetim ilan edilmiştir.
Ancak tüm baskılara rağmen işçilerin kararlılığı sonuç vermiş; yasa değişikliği Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. 15-16 Haziran Direnişi böylece yalnızca bir hak savunusu değil, işçi sınıfının tarih sahnesine örgütlü bir güç olarak çıktığı, meşru mücadeleyle kazanım elde ettiği bir kırılma noktası olmuştur.
Bu direniş, işçi sınıfının kendi kaderini tayin hakkını ve örgütlü mücadelenin gücünü ortaya koymuş; Türkiye emek tarihine onurla yazılmıştır. Günümüzde de, işçilerin karşı karşıya olduğu baskı ve güvencesizlik ortamında bu tarihsel deneyim, mücadele azmini besleyen bir miras olarak yaşamaya devam etmektedir.
