Fred Gaboury, Halkın Haftalık Dünyası,
11 Nisan 2002’de Venezuela’daki kapitalist sınıf, demokratik olarak seçilmiş Başkan Hugo Chavez’e karşı bir darbe başlattı. Ekonomik güçlerini kaybetmekten korkan iş dünyasının elitleri, hükümeti devirmek amacıyla sağcı subaylarla birleşti.
1999’da seçilen Chavez, işçileri güçlendirmeyi, Venezüellalıları yoksulluktan kurtarmayı, okuryazarlığı yaygınlaştırmayı, kitlesel sağlık ve eğitim hizmetlerini kurumsallaştırmayı, siyaseti demokratikleştirmeyi ve ulusal zenginliği geri getirmeyi amaçlayan bir dizi kapsamlı program olan “Bolivarcı Devrim” adını verdiği şeyi başlattı. Değişim kampanyasını “21. yüzyıl için sosyalizm” olarak adlandıracaktı.
2002’de devlete ait petrol şirketi PDVSA’yı kontrol eden patronlardan bazılarını değiştirme hamlesi, kapitalistlere uzun süredir planladıkları darbeyi başlatmak için ihtiyaç duydukları bahaneyi sağladı. PDVSA’daki işten çıkarmalarla bağlantılı protestoların örtüsü altında, iş dünyası liderleri ve muhalif subaylar, sağcı kontrol edilen televizyon istasyonlarının yardımıyla Miraflores başkanlık sarayını ele geçirdi ve Chavez’i tutukladı.
Darbe bağlantılı haydutların uyguladığı şiddet 18 kişinin hayatına mal oldu, ancak medya Chavez destekçilerini suçlamaya çalıştı. Kaos ortamında Ticaret Odası lideri Pedro Carmona başkan ilan edildi ve anayasa askıya alındı.
Ancak darbecilerin başarısının kısa ömürlü olduğu ortaya çıktı. Bolivarcı Devrim’in kazanımlarını korumaya istekli ve eski yöntemlere geri dönmemeye kararlı olan yüz binlerce Venezuelalı, Chavez’in görevine iade edilmesi talebiyle Caracas sokaklarına döküldü.
Halkın gücü sayesinde darbe 48 saatten kısa bir sürede dağıldı. Daha sonra, ABD’deki George W. Bush yönetiminin darbeyi önceden bildiğine ve muhtemelen CIA’nın planın yönünü sağladığına dair ayrıntılar ortaya çıktı. Takip eden onyıllarda ABD emperyalizmi, Chavez’in 2013’teki ölümünden sonra bile Bolivarcı Devrimi devirme girişimlerinden asla vazgeçmedi.
***
Not: Fred Graoudry’nin 2002’de Darbeden Sonra Süreci Anlatan Yazısı…
Venezuela Halkı Demokrasiyi Kurtarıyor
Fred Gaboury, Halkın Haftalık Dünyası
20 Nisan 2002
12 Nisan’da üst düzey askeri yetkililer ve iş dünyası liderleri tarafından gerçekleştirilen bir darbe, Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez’i zorla görevden aldı ve ülkenin iş dünyası derneğinin başkanı Pedro Carmona’yı “başkan” olarak atadı.
Kırk sekiz saat sonra Chavez, Caracas’ın genişleyen işçi sınıfı mahallelerindeki protestolar ve başkanlık sarayını çevreleyen ve Carmona’yı istifaya zorlayan 100.000 kişilik gösteri nedeniyle başkanlık sarayına geri döndü.
Venezuela Komünist Partisi (PCV), 11 Nisan’da Chavez yanlısı ve Chavez karşıtı göstericiler arasında çıkan çatışmalarda 11 kişinin ölümüyle sonuçlanan silahlı saldırılardan Karakas Belediye Başkanı Alfredo Peña’yı sorumlu tuttu.
PCV’nin açıklamasında darbenin amacının Venezuela’nın petrolünü ve diğer doğal kaynaklarını çokuluslu şirketlere devretmek olduğu belirtildi.
Carmona ilk icraatlarından biri olarak Küba’ya petrol sevkiyatını durdurdu. Ayrıca Ulusal Meclis ve Yüksek Mahkemeyi kaldırarak Venezüella Anayasasını da yürürlükten kaldırdı.
Bush yönetimi, darbedeki rolü ve Latin Amerika ülkelerinin demokratik olarak seçilmiş bir liderin zorla görevden alınmasını oybirliğiyle kınamasına katılma konusundaki başarısızlığı konusunda keskin sorularla karşı karşıya kaldı.
16 Nisan’da Beyaz Saray, Batı Yarımküre İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı Otto Reich’ın 12 Nisan’da Carmona’yı aradığını itiraf etti. Bu açıklama, Reich’ın Carmona’yı devralma sürecini yönetip yönetmediği konusunda soruları gündeme getirdi.
Reich’ın Latin Amerika’da demokrasiyi baltalama konusunda pek çok deneyimi var. Reich, 1983’ten 1986’ya kadar Dışişleri Bakanlığı Kamu Diplomasisi Ofisi’nin başkanlığını yaptı ve burada Yarbay Oliver North ile birlikte Orta Amerika’daki Kontra paralı askerlerine gizlice silah dağıttı.
Reich döneminde, ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre yasağını ihlal ederek Nikaragualı Kontra isyancılarına silah akıtan sahte bir şirket olan International Business Communications ile sözleşme yaptığı bildirildi.
Reich, Lockheed Martin’in lobicisiydi ve Küba karşıtı aşırı sağ mafya tarafından destekleniyordu.
Carmona, son haftalarda Beyaz Saray, Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon yetkilileriyle görüşmek üzere Washington’u ziyaret eden ve gizlice Chávez’i görevden alma planları yapan çok sayıda Chavez muhalifinden yalnızca biriydi.
Milyonlarca üyeli Venezüella İşçi Konfederasyonu başkanı Carlos Ortega ve Venezüella askeri yüksek komuta şefi General Lucas Rincón Romero da dahil olmak üzere diğerleri, eski bir Nikaragua Kontrası olan ve şu anda Pentagon’un resmi güvenlik sorumlusu olan Rogelio Pardo-Maurer ile görüştü. Ortega, Aralık ayında AFL-CIO genel merkezinde ağırlandı.
…
OAS 14 Nisan’da toplandı ve “Venezuela’da anayasal düzenin değişmesi” konusundaki endişelerini dile getiren bir kararı kabul etti.
Aynı gün, Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice, Chavez’i kibirli bir şekilde “uzun süredir yanlış yönde hareket ettiğini” söylediği “kendi gemisini düzeltmesi” konusunda uyardı. (Chavez altı yıllık başkanlık dönemini halk oylarının %59’unu alarak kazandı; Bush 2000 yılında halk oylarını kaybetti ve Yüksek Mahkeme tarafından göreve getirildi.)
Venezuela, Amerika Kıtası Anlaşması’ndaki Serbest Ticaret Bölgesi anlaşmasına karşı tek oyu kullandı ve Chavez’in siyasi bağımsızlığını yansıtan sosyalist Küba ile yakın ilişkileri var. Venezuela’nın devlete ait petrol şirketi ABD’ye günde 1,6 milyon varil petrol gönderiyor.Chavez’in, ABD’ye petrol için adil bir piyasa fiyatı talep etme konusunda Venezuela’yı OPEC ile yakın uyum içerisine sokması Bush yönetimini kızdırdı.
*Bu yazı Mehmet Yücel tarafından çevrilmiştir.
