AKP Hükümeti’nin hazırladığı 62 maddelik yeni torba yasa teklifi, “üç ay boyunca işten çıkarmalar yasaklanıyor” reklamıyla basına servis edildi. Ancak yasa teklifinin ayrıntıları ortaya çıkınca durumun böyle olmadığı ve yeni yasa tasarısı patronları korurken, işçi halklarının gasp edildiği ortaya çıktı. Yeni torba yasasına göre patronlar 5 kuruş ödemeden işçiyi ücretsiz izne çıkarabilecek. İşçi bu süre içerisinde işsizlik fonundan ödenecek günlük 39 lira civarındaki para ile geçinmeye zorlanacak. Böylelikle patronlar da kısa çalışma ödeneğine başvurmak zorunda kalmadan hükümet güvencesiyle “masraftan” kurtulmuş olacak. İşçi ise aylık 1200 lira bile etmeyen bir tutar ile yaşamaya çalışacak. İşsizlik fonunda biriken parası ise bu arada harcanmış olacak.
62 maddelik yeni torba yasasının bazı maddeleri şöyle:
MADDE 1 – 25/6/2001 tarihli ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 16- 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde öngörülen tespit 2020 yılı için 15 Temmuz 2020 tarihi esas alınarak gerçekleştirilir ve en geç 31 Temmuz 2020 tarihine kadar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderilir. Aynı fıkranın (b) bendi uyarınca yapılacak tespit ise 15 Temmuz 2020 tarihi esas alınarak yapılır ve Eylül ayının ilk haftasında Resmi Gazetede yayımlanır. Bu süreleri 15 Mayıs 2021 tarihine kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
MADDE 2 – 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 10 uncu maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Salgın hastalıklar, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hallerde ve acil durumlarda, bu maddenin uygulanmasına ilişkin gelir ölçütleri dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan yaşlılara bakım hizmeti verilebilir ve bakım ücreti ödemesi yapılabilir.
MADDE 3 – 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun ek 7 nci maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Salgın hastalıklar, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hallerde ve acil durumlarda, bu maddenin uygulanmasına ilişkin gelir ölçütleri ve engellilik durumları dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyanlara bakım hizmeti verilebilir ve bakım ücreti ve sosyal yardım ödemesi yapılabilir.”
MADDE 4 – 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 24- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici onuncu maddesi çerçevesinde ücretsiz izne ayrılan işçilere ve 15/3/2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup, Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, 4857 sayılı İş Kanununun geçici 10 uncu maddesi çerçevesinde belirlenen fesih yasağı süresince Fondan her gün için 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilir.
Birinci fıkra çerçevesinde ücretsiz izne ayrılarak ücret desteğinden yararlanan işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettiğinin tespiti halinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 102 nci maddesinde belirlenen idari para cezaları dört katı olarak uygulanır.
Bu madde kapsamında verilecek nakdi ücret desteğinden yararlanma süresini altı ay süreyle uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.”
MADDE 5 – 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 10- Bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Birinci fıkra çerçevesinde fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir.
Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
MADDE 6 – 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa 8 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.
Mücbir sebepler
Madde 8/A- Doğal afetler (yangın, deprem, su baskını vs.),ülkede genel veya kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde; Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dâhil olmak üzere, idare tarafından mücbir sebep halinin kabul edilebilmesi için bu durumun; müşteri veya müteahhitten kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, müşteri veya müteahhidin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde müşteri veya müteahhittin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve kusurunun olmadığını yetkili merciler tarafından belgelendirmesi zorunludur.
MADDE 7- 2886 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Tarihi ve bedii değeri olanlar hariç, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiraya verilmesi, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması ve irtifak hakkı tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi ve kullanma izni verilmesi işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”
Birinci fıkra kapsamındaki işlerin ihaleleri elektronik ortamda da yapılabilir. Elektronik ortamda yapılacak ihalelere ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
MADDE 8- 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir.
Mücbir sebep hallerinde yapılacak işlemler
Ek Madde 7- Doğal afetler (yangın, deprem, su baskını vs.),ülkede genel veya kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde; Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak sözleşmeye istinaden ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedellerinin mücbir sebep halinin devamı süresince alınmamasına, erteleme, indirim, taksitlendirme yapılmasına, bunlara ilişkin faiz alınmamasına veya yürürlükteki faiz oranından daha düşük faiz uygulanmasına ve diğer hususları belirlemeye Bakan yetkilidir.
MADDE 9- 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa göre kurulan kooperatif ve birlikler ile üretici örgütlerinden gerçekleştirecekleri tarımsal üretime yönelik ihtiyaç duyulan mallar ile tarımsal üretimle elde edilen ürün alımlarının istisna kapsamında temin edilebilmesine imkan sağlanmaktadır.
MADDE 10- Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görev alanına 3213 sayılı Maden Kanunu ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu girmektedir. 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile, Maden Kanunundaki yatırım çakışması halinde kurulan Kurul kaldırılmış ve buna ilişkin olarak diğer düzenlemeler 7164 sayılı Kanun ile yapılmıştır. Uygulamada yeknesaklığın sağlanması adına 5686 sayılı Kanunda da aynı yönde düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 11- Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün görev alanına 3213 sayılı Maden Kanunu ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu girmektedir. 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile, Maden Kanunundaki yatırım çakışması halinde kurulan Kurul kaldırılmış ve buna ilişkin olarak diğer düzenlemeler 7164 sayılı Kanun ile yapılmıştır. Uygulamada yeknesaklığın sağlanması adına 5686 sayılı Kanunda da aynı yönde düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 12- Madde ile, belirlenen zaman aralığında araç sınıfları itibarıyla geçmesi yasak olmasına rağmen 15 Temmuz Şehitler Köprüsünden geçen kişilere verilen idari para cezalarının tahsilatından varsa yapılmış itirazlardan ve açılmış davalardan feragat edilmesi kaydıyla vazgeçilmesi öngörülmektedir. Aynı zamanda bu cezalar kapsamında tahsil edilen para cezaları, ilgililere maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ikinci ayın sonuna kadar başvurulması halinde maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar red ve iade edilecektir.
MADDE 13- Dışişleri Bakanlığında memur statüsünde görev yapan personelin çoğunluğunu diplomatik kariyer memurları (meslek memurları ile konsolosluk ve ihtisas memurları) oluşturmaktadır. Meslek memuru veya konsolosluk ve ihtisas memuru olarak istihdam edilebilmek için, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 6004 sayılı Dışişleri Bakanlığı Personeline İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun ve Dışişleri Bakanlığı Sınav Yönetmeliğinin ilgili hükümlerinde belirtilen şartları taşımak ve yine ilgili mevzuat uyarınca Bakanlığımızca gerçekleştirilen yazılı ve sözlü sınavlarda başarılı olmak gerekmektedir.
4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle AB Başkanlığı Dışişleri Bakanlığının bağlı kuruluşu haline gelmiştir. Madde ile, anılan Başkanlıkta Avrupa Birliği işleri uzman ve uzman yardımcısı olarak görev yapan nitelikli ve yetişmiş personelin bir kereye mahsus olmak üzere sınavla meslek memurluğu ya da konsolosluk ve ihtisas memurluğuna geçişine imkan tanınması öngörülmektedir. Bu düzenleme uyarınca Dışişleri Bakanlığına geçiş yapmak isteyen Avrupa Birliği işleri uzman ve uzman yardımcılarının yalnızca tek bir sınav için yazılı olarak talepte bulunmaları mümkündür. Bu çerçevede, düzenlemeyle mevcut insan kaynaklarının en uygun şekilde değerlendirilmesi hedeflenmektedir.
MADDE 14- 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun geçici 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası değiştirilerek 2009 Temmuz istatistiğine göre toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi alan sendikalar ile 2009 Temmuz istatistiğinin yayımından sonra 15/9/2012 tarihine kadar kurulmuş olan işçi sendikalarının bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl süre içinde yapacakları yetki tespit başvuruları yüzde bir şartı aranmaksızın işyeri veya işletme çoğunluk şartına göre Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca sonuçlandırılması öngörülmektedir.
MADDE 15- 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 62 nci maddesi ile ticari amaçla; makaron veya yaprak sigara kağıdı içine kıyılmış tütün, parçalanmış tütün, tütün harici herhangi bir madde doldurmak, bu şekilde üretilen ürünleri satışa arz etmek, satmak, bulundurmak veya nakletmek yasaklanmış ve aynı Kanunun 93 üncü maddesi ile bu yasağa aykırı haraket edenlere üç yıldan altı yıla kadar hapis cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. Söz konusu düzenlemeler 1/7/2019 tarihinde yürürlüğe girecektir. Madde ile, yürürlük tarihinin 1/7/2021 tarihine kadar ertelenmek suretiyle tütün üreticileri açısından oluşabilecek muhtemel mağduriyetlerinin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 16- Madde ile, 7103 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi kapsamında, 16 ve daha büyük yaştaki otomobil, panelvan, otobüs, minibüs, kamyon, kamyonet, tır çekicisi cinsi araçların ihraç edilmesi veya hurdaya çıkartılmasına bağlı olarak aynı cins yeni bir aracın ilk iktisabında tahakkuk eden özel tüketim vergisinin, Cumhurbaşkanınca araçların cinsleri ve özelliklerine (motor silindir hacmi, sınıfı, özel tüketim vergisi oranına esas matrahı gibi) göre tespit edilmek suretiyle terkin edilebilecek üst sınırının 10.000 Türk lirasından 15.000 Türk lirasına yükseltilmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 17- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçiş sürecinde Devlet teşkilatımız bir bütün halinde ele alınmış, kamu kurum ve kuruluşları bürokrasinin azaltılması, daha hızlı karar süreci ve güçlü uygulama ihtiyacının karşılanması ilkeleri çerçevesinde yeniden yapılandırılmıştır. Gerçekleştirilen düzenlemeler neticesinde bazı kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetlerinin genişlemesi ve çeşitlenmesi veya yeni birimlerin oluşturulması kurumlarımızda yetişmiş personel ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
Teklif edilen madde ile, bahsedilen hizmet ihtiyacının; kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmakta olan kariyer uzman, müfettiş, denetmen, denetçi gibi kamu hizmetine özel yarışma sınavı ile kabul edilen personelin kurumlar arasında naklen atanması suretiyle giderilmesi amaçlanmaktadır.
Teklif edilen maddede temel olarak; Anayasamızda yer alan kurallar gereğince teşkilat düzenlemelerinin Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle gerçekleştirildiği göz önüne alınarak, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yetki verilen kamu kurum ve kuruluşlarının bu madde kapsamında naklen atama yapabilmesi, atanacak personelin hangi kadro ve pozisyonlardan seçileceği, atama şartları ile atanacağı kadro ve pozisyonların Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde gösterileceği düzenlenmektedir.
MADDE 18- Madde ile, 635 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin adının “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Araştırma, Geliştirme, Yenilikçilik ve Girişimcilik Faaliyetlerinin Karşılanması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” şeklinde değiştirilmesi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından sanayi alanındaki araştırma, geliştirme, yenilikçilik ve girişimcilik faaliyetleri ile teknolojik gelişmeleri takip etmek, desteklemek ve teşvik etmek amacıyla sanayi kuruluşları, üniversiteler, araştırma merkezleri ve enstitüler ile işbirliği yaparak bu kurumların teknolojik araştırma ve geliştirmeye aktif katılımını sağlamaya ilişkin olan 8 inci maddesinde uygulamada çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi amacıyla düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 19- Yürürlük maddesidir.
MADDE 20- Yürütme maddesidir.
MADDE 21- 6741 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin beşinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
(5) 3/12/2010 tarihli ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu, 6362 sayılı Kanun ile bu Kanun uyarınca yürürlüğe konulan ikincil mevzuat, 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 4/7/2001 tarihli ve 631 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Mali ve Sosyal Haklarında Düzenlemeler ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, 18/5/1994 tarihli ve 527 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu, 2/4/1987 tarihli ve 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanunu, 9/11/1983 tarihli ve 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu, 2/1/1961 tarihli ve 195 sayılı Basın-İlân Kurumu Teşkiline Dair Kanun, 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun ile bunların ek ve değişikliklerine ilişkin hükümler ve Türkiye Varlık Fonu ve Şirket ile alt fonlar ve Şirket tarafından kurulan diğer şirketler hakkında uygulanmaz. Türkiye Varlık Fonu’nun, Şirket’in, alt Fonlar’ın ve Şirketin kurduğu şirketlerin, diğer şirketler üzerinde üçüncü kişilerle birlikte veya tek başlarına kontrolünü sağlayacak işlemlerinde, işlemlerin tarafları, onların doğrudan ve dolaylı ortakları, iştirakleri, bağlı ortaklıkları ile kontrol sağlanan şirketler de bu işlemlerle sınırlı olmak üzere 6362 sayılı kanun ile bu kanun kapsamında yürürlüğe konan ikincil mevzuattan muaftır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 195 ila 209. madde hükümleri Türkiye Varlık Fonu, Şirket ile alt fonlar ve Şirket tarafından kurulan diğer şirketlere, tek başlarına veya üçüncü kişilerle birlikte doğrudan ya da dolaylı olarak bunlar tarafından üzerinde hakimiyet tesis edilen şirketlere ve bu hakimiyetin tesisine ilişkin işlemlerle sınırlı olmak üzere bu işlemlerin taraflarına, onların doğrudan ya da dolaylı ortaklarına, iştiraklerine ve bağlı ortaklıklarına uygulanmaz. Kamu kurum ve kuruluşlarına personel alınmasına dair ilgili mevzuat hükümleri Şirket tarafından istihdam edilecek personel hakkında uygulanmaz.
MADDE 22- 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunun 19 uncu maddesinin ek birinci fıkrasına “standart dışı malzemelerinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “satış, hibe, mübadele ve” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 23- 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin b fıkrasına “gerektiren hallerle ilgili olan” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya doğal afetler, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik gibi mücbir sebep hallerinde ihtiyaç olan” ibaresi eklenmiştir.
MADDE 24- 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanununa aşağıdaki ek üçüncü madde eklenmiştir.
