Odak-İsveç
Dünyanın en seküler ülkelerinden biri olan İsveç’te kilise önemli bir güçtür. Kilise 1 Ocak 2000 yılına kadar devlete bağlıydı. O tarihten bu yana kiliseler kısmen özerktir. Her yıl üye kaybeden kilisenin 5,7 milyon üyesi bulunuyor. İsveç nüfusu ise 10,2 milyondur. Kilisenin 1970’lerin başında üye sayısı İsveç nüfusunun yüzde 95’i idi. Bu oran 2020’de yüzde 55’e düştü fakat sahip olduğu ekonomik güç azalmayıp arttı. Kilise çoğu arazi ve orman olmak üzere 70 milyar krondan fazla bir ekonomik gücü kontrol ediyor. İsveç kilisesi dünyada nüfusuna oranla en zengin kilise gösterilmektedir. Kilise Evanjelist ve Luterandır. İsveç kralı da bu mezheptendir.
19 Eylül Pazar günü tamamlanan İsveç Kilisesi Meclisi (kyrkomötet) seçim kampanyasında en sağdaki partiler kiliseyi kendi çizgilerinde politikleştirmeye çalıştılar. İsveç’te gericiliğin başını çeken İsveç Demokratları* (SD) kilisenin kaçak göçmenlere kanat germemesini, Hristiyanlara hizmet vermesini, İsveç’in müslümanlaştırılmasına karşı durmasını, İsrail aleyhine davranışlara sahip çıkmamasını savundu.
Sosyal Demokratlar kilisenin Müslümanlara ve eşcinsellere karşı ayrımcılık yapmamasını ve kapsayıcı olmasını savundu. Sosyal Demokratlar SD’nin “tek kilise, tek halk, tek ulus” şeklindeki tutucu milliyetçi parti politikasını kiliseye empoze etmesini eleştirdi.
Kilisenin ormanlara sahip olmasının da etkisiyle çevre sorunu seçimlerde önem kazandı.
Aşırı sağcı ve milliyetçi SD seçim kampanyasında medyada görünür olmasına rağmen 5 üye birden kaybederek 19 üye kazandılar. 2017 seçimlerinde 24 üye kazanmışlardı. SD’nin yaşadığı gerileme dikkat çekicidir. LGBTİ+ bireyleri seçimlerde sol grubun (VISK) içinde girdiler ve üye sayılarını 9’dan 18’e, iki katına, çıkardılar. Çevre Partisi taraftarları (MPSKDG) Meclisteki yerini 6’dan 8’e çıkardı. Sosyal demokratlar (S) 76 sandalyeden 70’e gerilemelerine rağmen birinci parti olarak yerlerini korudular. Partilere bağlı olmayanlar (POSK) ilerleyerek ikinci oldular. Aşırı sağcı İsveç Demokratları (SD) gerilerken onun da sağındaki Alternatif för Sverige (AfS) üç üye birden kazanarak 251 üyeli meclise girdi.
Pazar günü içinde tamamlanan seçimlerde kiliseye üye 16 yaşı ve üstü doğan bütün İsveçliler kilise yönetimi seçiminde oy kullanma hakkına sahipti. Kilise seçimlerine 2017 katılımı yüzde 19 ile 1934 yılından bu yana en yüksek katılım sayılıyordu. Bu yılki katılım yüzde 18’in altında oldu. Yaklaşık 4 milyon 900 bin oy kullanma hakkına sahip seçmenlerin 853 bine yakını oy kullandı. Seçimlere bu yıl gençlerin daha çok ilgi gösterdiği ileri sürüldü.
İsveç kilisesi geçmişte Katolikliği yasaklamıştı. Kilise ayrıca İsveç coğrafyasının yüzde 25’ini kaplayan Laponya (Lapland) halkı Samilerin zorla hristiyanlaşıtrılarak asimile edilmesinde önemli rol oynamıştı. Kilise 20’nci yüzyılın ortalarına kadar sürdürülen bu asimilasyonun özeleştirisini yaptı. Bugün ılımlı çizgideki İsveç kilisesi sosyal ve kültürel çalışmalar, çocuk ve gençlik çalışması sürdürmektedir.
* İsveç Demokratları (SD) parlamentodaki üçüncü büyük partidir. Kamuoyu yoklamalarında zaman zaman ikinci ve birinci parti görülmektedir.
Fotoğraf: SVT
