“Kamu-Özel işbirliği” projelerinin havacılık sektöründe milyarlarca liranın halkın cebinden alınarak özel şirketlere aktarılmasına neden olduğu belirtildi.
BirGün’den Mustafa Bildircin konuyu gündeme getirdi. Bildircin’in “Halkın vergisi uçtu” başlıklı haberine göre AKP iktidarında Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinden en büyük payı havayolu ulaşımı sektörü aldı. Havayolu ulaşımındaki KÖİ projeleri, büyük tutarlardaki kamu kaynaklarının belli şirketlere aktarılmasına neden oldu.
Bildircin’in aktardıkları şu şekilde oldu:
Köprü ve otoyolların yanı sıra havalimanlarında da şirketlere verilen hayali yolcu garantilerine ulaşılamadı. 2019 ve 2022 yıllarını da kapsayan dört yıllık döneminde havalimanı işleten şirketlere milyarlarca liralık kamu kaynağı aktarıldı.
Devlet Havama Meydanları İşletmesi (DHMİ) verilerine göre, 2022 yılı sonu itibarıyla havacılık sektöründe Kamu-Özel İşbirliği modeli ile 20 adet proje hayata geçirildi. Müdürlük, KÖİ uygulamaları ile “Özel sektörün havalimanlarına dinamizm getirdiğini” savundu.
DHMİ’nin mali verileri ise “Dinamizm getirdiği” savunulan özel şirketlerin bütçede açığı karadeliği gözler önüne serdi. Garanti altı gerçekleşmeler nedeniyle DHMİ bütçesinden özel sektöre 2022 yılında 178,2 milyon avro ödeme yapıldığı öğrenildi. Gerçekleşmeyen yolcu garantileri nedeniyle şirketlere 2021 yılında yapılan ödeme ise kayıtlara, 161 milyon avro olarak geçti.
Benzer bir tablo 2019 ve 2020 yıllarında da yaşandı. Garanti ödemelerinin dolar cinsinden yapıldığı 2019-2020 döneminde DHMİ bütçesinden şirketlere toplam 305 milyon dolar aktarıldı.
DHMİ’nin KÖİ projelerinden yap-işlet-devret modeli ile yapılanlardan altısının işletme süresi sona erdi. Ancak aralarında İstanbul ve Zafer havalimanlarının da olduğu dört havalimanının uzun yıllar daha özel sektör tarafından işletileceği bildirildi. Yolcu garantisi verilen ve işletme süreleri devam eden havalimanları şöyle sıralandı:
• Ankara Esenboğa Havalimanı İç Hatlar ve Dış Hatlar Terminali: 12 Nisan 2004 tarihinde ihalesi gerçekleştirilen 20 milyon yolcu/yıl kapasiteli Esenboğa Havalimanı İç ve Dış Hatlar Terminali, 16 Ekim 2006 tarihinde hizmete girdi. TAV Esenboğa Yatırım, Yapım ve İşletme A.Ş. tarafından işletilen Havalimanının 15 yıl 8 aylıklık işletme süresinin 24 Mayıs 2025 tarihinde sona ereceği belirtildi.
• Zafer Havalimanı: 28 Temmuz 2010 tarihinde ihalesi gerçekleştirilen 2 milyon yolcu/ yıl kapasiteli Zafer Havalimanı’nın IC ICTAŞ Zafer Uluslararası Havalimanı Yatırım ve İşletme tarafından yapımı 24 Kasım 2012’de tamamlandı. Gerçekleşmeyen yolcu garantileri ile gündemden düşmeyen havalimanının 29 yıl 11 aylık işletme süresinin 21 Mart 2044’te sona ereceği kaydedildi.
• İstanbul Havalimanı: Havalimanının işletmesi, 25 yıllığına özel sektöre verildi.
• Çukurova Havalimanı Üstyapı Tesisleri: Favori /YAKO Ortaklığı tarafından bu yıl yapılan havalimanının işletme süresi 25 yıl olarak kaydedildi.
