Usta yazar, eğitimci ve sendikacı Fakir Baykurt’un vefatının üzerinden 23 yıl geçti.
Asıl adı Tahir olan yazar Fakir Baykurt, çiftçi bir ailenin çocuğu olarak 1929’da Burdur’un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy’de dünyaya geldi. 1936 yılında doğduğu köyde öğrenime başlayan Fakir Baykurt, iki yıl sonra babasını kaybetmesi nedeniyle eğitimini yarım bırakarak Balıkesir’de yaşayan dayısının yanına giderek dokumacılık yapmaya başladı. 2. Dünya Savaşı sırasında dayısının askere alınması üzerine köyüne dönen Baykurt, bir yandan ırgatlık, çobanlık yaparken, üç yıl ara vermek zorunda olduğu okulu burada tamamladı.
“Köy Enstitüsü benim için olağanüstü bir fırsat oldu. İlkokulu bitirdikten sonra gidebileceğim başka hiçbir okul yoktu. Ailemin gücü yetmezdi. Ben okumak istiyordum, enstitü benim gibi köy çocuklarını çağırıyordu” diyen Baykurt, Gönen Köy Enstitüsü’nde eğitimine devam etti. Yazın hayatına şiirle başlayan Baykurt, “Fesleğen Kokulum” adlı ilk şiirini 1945’te “Türk’e Doğru” adlı dergide yayımladı. Baykurt’un şiirleri daha sonra Köy Enstitüleri ve Kaynak dergilerinde yayımlandı.
Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü’nü bitirip Türkçe öğretmeni olan Baykurt, bazı yazıları sebebiyle soruşturmaya uğradı. Baykurt’un köy hayatını anlatan “Yılanların Öcü” (1954) romanı daha sonra tiyatro ve sinemaya uyarlandı. Baykurt, “Irazcanın Diriliği”, “Onuncu Köy” eserleriyle edebiyat dünyasında önemli bir yer edindi.
Fakir Baykurt, 1965 yılında Türkiye Öğretmen Dernekleri Milli Federasyonu içinden gelen 92 öğretmen ile birlikte Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) kuruluşunda yer aldı ve sendikanın ilk genel başkanı seçildi.
12 Mart 1971 darbesinden sonra TÖS Davası’nda bir numaralı sanık olarak yargılanan Baykurt, uzun süre tutuklu kaldı. TÖS’ün kapatılmasının ardından Tüm Eğitim Öğretim Emekçileri Birleşme ve Dayanışma Derneği’nin (TÖB-DER) kurulmasına öncülük etti.
TÖS Davası bitmeden kamuoyunun baskısıyla af yasası çıktı. Ancak Baykurt ve arkadaşları aftan yararlanmayı reddetti ve tutuklulukları devam etti. 1975 yılında Askerî Yargıtay’da TÖS Davası’ndan beraat etti.
Almanya, Hollanda ve İsviçre’ye geziler yapıp göçmen işçilerle iletişim kuran Baykurt, 1979’da Almanya, Duisburg’a gönderilerek Yabancı Çocuk ve Bölgesel Çalışma Kurumu’nda eğitim uzmanı olarak çalıştı. Rur Havzası’nda Türkiyeli işçi çocukları için başlatılan bir programda görev aldı.
Türkiye’de Barış Derneği İkinci Davası’nda sanık olarak aranan Baykurt, Türkiye Yunanistan Dostluk Gelişimi’nin Avrupa’da kuruluşunda görev aldı.
Hayatı yokluk ve mücadeleyle geçen Fakir Baykurt, 1999 Nisan genel seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi İzmir milletvekili Adayı oldu. 11 Ekim 1999 Pazartesi günü tedavi gördüğü Almanya’da Essen Üniversitesi Kliniği’nde pankreas kanserine yenik düşerek yaşamını yitirdi.
Hayatı mücadele ile geçen usta yazarın eserleri Bulgarca ve Rusça başta olmak üzere birçok dile çevrildi. Çok sayıda ödül de alan Baykurt’un kaleme aldığı eserler şunlar:
- Roman: “Yılanların Öcü”, “Irazcanın Dirliği”, “Onuncu Köy”, “Amerikan Sargısı”, “Tırpan”, “Köygöçüren”, “Keklik”, “Kara Ahmet Destanı”, “Yayla”, “Yüksek Fırınlar”, “Koca Ren”, “Yarım Ekmek” ve “Kaplumbağalar”
- Öykü: “Çilli”, “Efendilik Savaşı”, “Karın Ağrısı”, “Cüce Muhammet”, “Anadolu Garajı”, “On Binlerce Kağnı “Can Parası”, “İçerdeki Oğul”, “Sınırdaki Ölü”, “Gece Vardiyası”, “Barış Çöreği”, “Duirsbug Treni”, “Bizim İnce Kızlar” ve “Dikenli Tel”
- Toplum ve Eğitim Yazıları: “Efkar Tepesi”, “Şamaroğlanları”, “Kerem ile Aslı”, “Kale Kale”, “Kaplumbağalar”, “Topal Arkadaş”, “Yandım Ali”, “Sakarca”, “Sarı Köpek”, “Dünya Güzeli”, “Saka Kuşları”, “Bir Uzun Yol” ve “Dostluğa Akan Şiirler”
