DERVİŞ CEMAL
Salgın nedeniyle gündemin bir hayli gerisine düşse de son günlerde Suriye’de ciddi bir hareketlilik var. Radikal İslamcılar Hama ve benzeri yerlerde yeniden hareketlenirken asıl çarpıcı gelişme ise ülkenin kuzeyinde yaşanıyor.
Nedir bu gelişme? Bir süreden beri Fırat’ın doğusuna yerleşen ABD, Suriye Kürtlerini birleştirmek için yoğun bir mesai içerisinde.
ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Danışmanı William Robak başkanlığında bir heyet bir süredir PYD/YPG ile Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) arasında uzlaşı toplantıları düzenliyor. Bunun için tarihsel olarak Kürtlerle yakın bir ilişki içerisinde olan Fransa’nın da desteği alınmış durumda. Fransa Dışişleri’ne bağlı bir heyet de bu görüşmelere katkı sunuyor.
Washington yürüttüğü haftalar süren uğraşının ardından PYD/YPG’nin de bağlı olduğu Demokratik Toplum Hareketi (TEV-DEM) ile Barzani çizgisindeki Kürt örgütlerinin çatı örgütü olan Suriye Kürt Ulusal Meclisi (ENKS) ve Suriye Kürtleri Koalisyonu arasında başlayan “birlik” görüşmelerinde epeyce yol alındı.
Haftalardır devam eden görüşmeler sonucunda mayıs başlarında “Kürtlerin Birliği için Ulusal İnisiyatif” grubu oluşturuldu. ENKS, aynı zamanda Türkiye destekli Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Koalisyonu (SMDK) içinde yer alıyor.
YENİ DÖNEMİN İŞARETLERİ
Kürt kaynaklara göre Fransa ve ABD’nin girişimiyle Kürt partileri yakında kongreye gidecek. Bu kongrede de Suriye’de Kürtlerin geleceği konusunda çözüm ve öneriler gündeme gelecek. Zira Suriye’de 2011 Baharı’nda başlayan savaş yavaş yavaş neticelenmek üzere. Sahada ve masada “yeni Suriye”ye dair kapışma, pazarlık devam ederken BM gözetimindeki yeni anayasa çalışmaları da sürüyor. Kürtler sahada da masada da denklemin önemli bir bileşeni olsa da yeni denklemde neyi ne kadar alacağı, ne tür bir statüye kavuşacağı muamma.
Rusya, ABD, Türkiye, İran gibi aktörlerin Kürtlerin geleceğine dair tasavvurları birbiriyle çatışıyor.
Kürtlere nasıl bir pozisyon biçileceği tartışıladursun Kürtlerin kendi içlerindeki dağınıklık da olası bir “statü”nün önündeki en büyük engel. PYD ile Irak Kürt Yönetimi’nin hamisi olduğu ENKS arasında ihtilaflar devam ediyor. Bu iki yapıyı bir araya getirmeden de Suriye’nin kuzeyiyle ilgili kabul edilebilir bir düzen kurmak mümkün görünmüyor.
Yeni Suriye masasında güçlü bir pozisyonda yer almak isteyen Kürtler birlik olmadan denklemde istedikleri sandalyeyi kapmayacağını pekala farkında. Bunun için de “birlik” onlar açısından hayati önemde. Kuzeyde her hangi bir kazanımın anayasal güvence altına alınması için irili ufaklı bütün Kürtlerin bir araya gelerek güçlerini birleştirmeleri şart.
Bunun için de Fransa ve ABD’den üst düzey heyetler Kuzey Suriye’de Kürt partiler arasında birlik çalışmaları konusunda mekik dokuyor. Görüşmeler hakkında K24’e değerlendirmelerde bulunan Suriye Kürtleri Koalisyonu yöneticilerinden Salih Gedo, “Geçtiğimiz yıl Fransa’nın inisiyatifi ile Kürt siyasi partileri arasında birlik toplantıları yapılmıştı. Bazı toplantılar Fransa’da gerçekleşti. Son dönemde ABD’nin de Kürt siyasi partiler arası birliği sağlamak için ciddi girişimleri var. Fransa heyeti de burada. Fransa heyeti ile birlik çerçevesinde bir görüşme gerçekleştirdik” dedi.
ABD ve Fransız heyetlerle yaptıkları görüşmeye değinen Gedo, “Daha önce de Erbil’de Duhok’ta aynı minvalde toplantılar yapmıştık. Ancak sonuç alınmadı. Ancak şimdi çok hassas bir dönemdeyiz, Kürt siyasi partilerinin bu dönemde, ulusal çıkarları parti çıkarlarının üzerinde tutması konusunda sorumluluk ve hassasiyet göstermeli. Birliğimiz sayesinde, ulusal haklarımızı ve ülkemizi kazanabiliriz” ifadelerini kullandı.
ABD’NİN PLANI?
Uzun bir süredir Kürtlerle yakın bir işbirliği içerisinde olan ABD, Kürtleri birleştirerek ne amaçlıyor? Türkiye’nin geçen kasım ayında Fırat’ın doğusuna yönelik “Barış Pınarı” harekatı sırasında Kürtlerden gelen eleştirileri, “Kürtlere hiçbir zaman sizi ilelebet savunacağız demedik. Onlara hiçbir zaman devlet sözü vermedik” sözleriyle savuşturan Trump yönetimi ne oldu da şimdi Kürtlerin birliğini ister oldu?
Görünen o ki Amerikan emperyalizmi bölgesel çıkarları için stratejik önemde gördüğü Suriye’den çıkma niyetinde değil. İran’ın kuşatılması, İsrail’in bölgesel güvenliği ve Irak’ın kontrol altında alınması için Doğu Suriye kritik önemde. Özellikle İran ile yaşanacak olan büyük kapışmada Rakka ve Deyrizor hattındaki üsler stratejik önemde olacak. Burada varlığını kalıcılaştırmak için yeni müttefiklere ihtiyacı var. Bu ihtiyacı da Kürtler üzerinden karşılama niyetinde. Kürtler ile iş birliğini sürdürerek bölgesel paylaşım mücadelesinde Kürtlerden yararlanmak istiyor. Irak ve Suriye Kürtlerini ABD’nin politik ekseninde birleştirmek bakımından önemli bir adım olarak anlam kazanıyor.
AKP TAKİPTE, MHP ELİ GÖRDÜ!
Rûdaw’da yer alan habere göre ABD’nin Kürtler için hazırladığı “birlik projesi”nde ENKS’nin Türkiye destekli Suriye muhalefetinden çekilmesi talep ediliyor. SMDK’den çekilecek olan ENKS, Türkiye’deki bürosunu da ya Suudi Arabistan’a ya da Mısır’a taşıyacak. Ancak bu çekilme haberi şimdilik doğrulanmadı.
Güney sınırındaki bu girişimlerden haberdar olan Ankara tepkisini hem ABD hem de Fransa’ya çeşitli vesilelerle dile getirse de pozisyon kapma adımları da sürüyor. ABD ile yapılacak pazarlıklara göre pozisyon alma hesabı yapan Ankara, Kürtleri doğrudan muhatap almaktan kaçınırken ABD üzerinden birtakım girişimlerini sürdürüyor.
Bir süredir kapalı kapılar arasında dillendirilen “yeni bir barış/görüşme süreci” söylentilerinin ve de MHP’den geçen günlerde “ansızın” gelen “Üç hilal iktidarı” çıkışının perde arkasında da bu trafiğin yer aldığı iddiaları var.
AKP iktidarının ABD şemsiyesi altında olası bir Kürt hamlesine karşı çıkan MHP, Devlet Bahçeli’nin tweetlerini servis ederek bir ön alma hamlesinde bulundu.
(*) Bu yazı 13.05.2020’de Birgün gazetesinde yayınlanmıştır.
