Bir umut ışığı ile faşist ucube arasında ciddi bir düello
Luciano Januário de Sales
2 Ekim 2022’de (bu pazar günü-Ed.N.) Brezilyalılar ülkenin dört yıllık başbakanını seçecekler. Eğer ne Lula da Silva ne de Jair Bolsonaro 2 Ekim’de oyların çoğunluğunu (yüzde 51) sağlayamaz ise, 30 Ekim’de ikinci bir oylama yapılacak. 215 milyon Brezilyalı uzun zamandır seçimlerin bitmesini hayal ediyor.
Brezilya, 2003-2011 yılları arasında sol görüşlü işçi partisi Partido dos Trabalhadores’ten Devlet Başkanı olan Luis Inacio Lula da Silva ile aşırı sağcı parti Partido Liberal’den Jair Bolsonaro arasında bölünmüş durumda.
Luis Inacio Lula da Silva’nın görev süresi boyunca Brezilya, şimdiye kadarki en iyi sosyal içerikli programına sahipti. Lula da Silva asgari ücreti yüzde 74 artırmış, ülkenin Uluslararası Para Fonu’na (IMF) olan borcunu tamamen kapatmıştı. Ayrıca, ülkenin 370 milyar dolarlık nakit rezervi birikmişti. O süreçte işsizlik yüzde 4,5 düşmüştü, yani 22 milyon Brezilyalı iş bulmuştu. Enflasyon yüzde 12,5’ten yüzde 4,5’e düşmüştü. Dezavantajlı ve yoksul insanlar için özel fonlar kurulmuştu. Yoksullar için eczane etkinleştirilmişti: Pahalı ilaçları karşılayamayan insanlar hala onları satın alma fırsatına sahipti. Aradaki fark devlet tarafından ödendi. Lula da Silva’nın Başbakan olduğu dönem yoksul gençlere de, devlet üniversiteleri veya özel üniversitelerde okuma şansı tanındı. Herkes için üniversite (parası olmayan öğrencilerin de özel üniversitelerde okuyabilmesini sağlayan program-Ed.N.) kuruldu. Sınırsız Bilim (100 bin gencin yurt dışındaki okullarda burslu okuyabilmesini mümkün kılan program-Ed.N.) tüm öğrenciler için mümkün kılındı. Sıfır açlık programı (Brezilyalıların günde 3 öğün yiyebilmesini sağlayan program- Ed.N.) uygulandı, Amazonlardaki ağaç katliamlarına karşı program da geliştirildi. Yerli ve siyahi nüfusun haklarına odaklanıldı, daha fazla üniversite inşa edildi. “Üniversite diploması olmayan Lula da Silva” sayesinde 5 milyondan fazla siyahi ve yerli genç de dahil olmak üzere öğrenciler üniversiteye gidebildi. Lula diğer tüm cumhurbaşkanlarından daha fazla teknik okul inşa ettirdi.
Lula da Silva’nın görev süresi boyunca Brezilya ekonomik refah yaşadı ve politikaları milyonlarca insanı sefaletten kurtardı. İşte bu yüzden Lula da Silva hala Brezilya için bir umut ışığı olarak görülüyor.
Mevcut Başbakan aşırı sağcı Jair Bolsonaro, Federal Meclis üyesi olduğu 27 yıllık görev süresi boyunca halkı için tek bir proje başlatmamıştı. Buna rağmen Bolsonaro 2018’deki seçimleri, işçi partisi Partido dos Trabalhadores’ten rakibi Fernando Haddad’a karşı oyların yüzde 55’ini alarak kazanmıştı. Haddad’ın yenilgisinin bir nedeni, Donald Trump’un eski danışmanlarından ABD’li aşırı sağcı Steven Bannon’un ve Lula da Silva’yı yargılayan eski yargıç Sérgio Moro’nun Haddad hakkında çıkardığı yalan haberlerdi. Lula da Silva, 2018 yılında gerçekleşen seçimleri sağcı Jair Bolsonaro kazansın diye sözde rüşvet iddiaları ile tutuklanmıştı. Seçimden sonra yargıç Sérgio Moro, Bolsonaro tarafından Adalet Bakanlığı görevine atanarak ödüllendirildi.
Yargıç Sérgio Moro ve savcı Deltan Dallagnol, The Intercept araştırma portalından araştırmacı gazeteci Glenn Greenwald tarafından suçüstü yakalandılar. Intercept sitesi Lula da Silva’nın tutuklanmasını sağlayan kanıtların düzmece olduğunu açığa çıkardı. Lula da Silva’nın 580 günlük tutsaklığı boyunca sempatizanları cezaevi önüne çadırlar kurarak onu yalnız bırakmadı.
Jair Bolsonaro ise yoksul karşıtı, çevre karşıtı, siyahi karşıtı, yerli karşıtı, kadın karşıtı faşist bir kaçık olarak biliniyor. O, Covid-19 inkarcısı bir beceriksiz olarak 700 bin kişinin ölümünden sorumludur ve aynı zamanda bir Covid-19 inkarcısını da sağlık bakanlığına atamıştır. Jair Bolsonaro’nun 2018 seçimlerini kazanmasının bir diğer nedeni ise, silah yasalarını hafifletme sözü vermesiydi. Brezilya’da şiddet her yıl 50 binden fazla insanı öldürüyor. Brezilya toplumunun büyük bir bölümünün ırkçılığını, homofobisini, kadın düşmanlığını, kibirini, cehaletini yansıttığı için şiddet yanlısı birçok insan, milisler ve Brezilya medyası Bolsonaro’nun yanında yer alıyor.
Brezilya’da bu yıl yapılacak seçim, 215 milyon Brezilyalı ve dünya için en önemli seçimlerden biridir. Brezilya, coğrafya olarak Almanya’dan 24 kat daha büyüktür ve Nijerya’dan sonra en çok siyahinin yaşadığı ülkedir, Brezilya nüfusunun yüzde 51’i siyahidir. Yani faşist hükümeti yıkmak için kadınların, eşcinsellerin ve yerli halkların yanı sıra siyahilerin de sesi çok önemli olacaktır. IPEC Enstitüsü tarafından yapılan bir seçim tahmininde, Lula da Silva 27 eyaletten 13’ünde galip geldi. Anketlerde Jair Bolsonaro 7 eyalette kazandı ve 5 eyalet hala başabaş durumda. Bu araştırma 12-24 Eylül 2022 tarihleri arasında yayımlandı.
DATAFOLHA tarafından yapılan bir başka ankette ise Bolsonaro’nun yüzde 33’lük oyuna karşılık Lula yüzde 47 oy aldı. Lula’nın ilk oylamayı kazanma şansı artmaya devam ediyor ve bu veriler yoksul insanlara solcu bir hükümetin hayatlarını bir kez daha iyileştirebileceğine dair umut veriyor. 3. sırada ise, Bolsonaro’nun 2018’de Başkan olmasına da yardımcı olan Ciro Gomes var. Ciro 2018’deki oylamanın ikinci turunda Paris’e uçmuş ve oyların yüzde 7’sini oluşturan seçmenleri hiç kimseye oy vermemişti, bu durum da Bolsonaro’ya yaramıştı. Brezilya Demokratik Hareketi’nin adayı Simone Tebet’in yüzde 5 ve Soraya Thronicke’nin de yüzde 2 oy alması bekleniyor.
Brezilya’daki ruh hali 2 Ekim’e, hatta belki de 30 Ekim’e kadar gergin kalacak. Bolsonaro’nun faşist düşüncelere sahip birçok destekçisi gerilimi tırmandırmak için Lula’nın taraftarlarına saldırıyorlar. 9 Temmuz 2022’de Bolsonaro taraftarı Jorge José da Rocha Guaranho adında bir polis, Paraná eyaletinin Foz de Iguaçu kentindeki evinde doğum gününü kutlayan İşçi Partisi görevlisi Marcelo Arruda’yı öldürdü. Seçimler yaklaştıkça Brezilya’da gerilim artmaya devam ediyor. Bolsonaro destekçileri daha fazla şiddet çağrısında bulunuyorlar.
Böylesi bir ortamda tek umut, Lula da Silva’nın seçimleri kazanması ihtimalidir. Böylece Brezilya sokaklarına barış gelebilir ve demokrasi Brezilya’da bir miktar zemin kazanabilir. Bu durumda daha fazla insan karnını doyuracak kadar yemek yeme, sağlıklı şartlarda uyuma, daha iyi giyinme ve hayatlarının kontrolünü ellerine alma şansını elde edecektir.
Kime oy vereceğine karar vermek, birçok Brezilyalı’nın düşündüğü kadar zor değil. Esas zor olan faşizmin toplumda daha fazla yayılmasına izin vermek, insanların bu dünyanın güçlülerinden farklı görüşleri olduğu için öldürüldüğünü görüp de susmaktır.
2 Ekim 2022’deki ilk oylamada Brezilya faşizmine darbe vurup, insanlara insan gibi davranılmasını sağlamak için umut ışığımız olan Lula da Silva’yı seçmeliyiz.
