Gerçekçi, toplumcu şair ve yazarlarımızdan Rıfat Ilgaz, Kastamonu’nun Cide ilçesinde doğmuş ve yetişmiştir. Yazın hayatımızın en çok üreten yazarlarından olan Rıfat Ilgaz, öykü, şiir, roman, oyun, anı ve makaleler kaleme almıştır.
Ilgaz, doğduğu ve yetiştiği topraklara bağlı biri olarak eserlerinde bu kentin kültürüne ve insanına da yer vermiştir. (Sarı Yazma, Yıldız Karayel, Halime Kaptan ve Karadenizin Kıyıcığında)
Rıfat Ilgaz’ın 1930’lu yılların başında Gerede ve Akçakoca’da ilkokul öğretmenliği ile başladığı öğretmenlik mesleği,1944 yılında yayınladığı Sınıf kitabıyla aldığı hapis cezası nedeniyle elinden alınmıştır. Sonrasında soruşturmalar ve hapishaneler onun hayatının bir parçası olmuştur.
Ilgaz’ın 1953’te yazdığı “Devam” adlı kitabı da toplatılmış, yazıları ve şiirleri nedeniyle kovuşturmaya uğramış ve yaklaşık 5 buçuk yıl mahkumiyet almıştır. Hastalığı ve cezanın af kapsamına girmesi dolayısıyla cezasının bir kısmını yatmıştır. Yakalandığı verem hastalığı nedeniyle de uzun yıllar senatoryumlarda kalmıştır.
Ilgaz, 1940’lı yıllarda Hasan Tanrıkut, Sabahattin Kudret Aksal, Salah Birsel’le tanışmış. Ömer Faruk Toprak ile 1942’de “Yürüyüş Dergisi”ni çıkarmıştır. Orhan Kemal, Sait Faik Abasıyanık, Cahit Irgat, İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, Nâzım Hikmet gibi şair ve yazarlarla birlikte çalışmıştır.
Aziz Nesin ve Esat Adil gibi isimlerle “Gerçek Gazetesi”ni çıkaran Ilgaz , “Markopaşa” adlı mizah dergisinde de yazı işleri müdürlüğü yapmıştır. Yine o dönemde popüler olan “Dolmuş”, “Külah” ve “Taş” gibi mizah dergilerinde yazıları yayımlanmıştır.
Ilgaz, bulunduğu ortamları ve oradaki ilişkileri derin bir şekilde gözlemlemiş ve bu gözlemlerini etkili bir mizahi anlatımla yansıtmıştır.
Ilgaz’ın öğrenci – öğretmen ilişkilerinden kesitler sunarak eğitim sistemini eleştirdiği Hababam Sınıfı eserlerinden en çok tanınanlarından olagelmiştir.
1966 yılında Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sahnelenen bu eser İstanbul Tiyatrosu’nda sahneye konmuş ve 1975 yılında
Ertem Eğilmez’in yönetmenliğinde beyaz perdeye aktarılmıştır.
Rıfat Ilgaz, 2 Temmuz 1993′ te yaşanan Sivas Madımak katliamında duyduğu derin üzüntünün ardından 7 Temmuz 1993’te İstanbul’da vefat etti. Ilgaz, katliamda yitirdiği yakın dostu Asım Bezirci’nin Zincirlikuyu’daki mezarının yanına defnedildi.
Rıfat Ilgaz’ın eserleri:
Şiir
Yarenlik (1943)
Sınıf (1944)
Yaşadıkça (1947)
Devam (1953)
Üsküdar’da Sabah Oldu (1954)
Soluk Soluğa (1962)
Karakılçık (1969)
Uzak Değil (1971)
Güvercinim Uyur mu (1974)
Kulağımız Kirişte (1983)
Ocak Katırı Alagöz (1987)
Çocuk Bahçesi (1995)
Bütün Şiirleri (1983)
Bütün Şiirleri 1927-1991 (2004
Roman
Hababam Sınıfı (1957)
Pijamalılar (1959)
Halime Kaptan (1972)
Meşrutiyet Kırathanesi(1974)
Karartma Geceleri (1974)
Sarı Yazma (1976)
Yıldız Karayel (1981)
Apartıman Çocukları (1984)
Hoca Nasrettin ve Çömezleri (1984)
Hababam Sınıfı İcraatın İçinde (1987)
Öykü
Radarın Anahtarı (1957)
Don Kişot İstanbul’da (1957)
Kesmeli Bunları (1962)
Nerde O Eski Usturalar (1962)
Saksağanın Kuyruğu (1962)
Şevket Ustanın Kedisi (1965)
Garibin Horozu (1969)
Altın Ekicisi (1972)
Palavra (1972) Önceden Don Kişot İstanbul’da adıyla yayınlandı.
Tuh Sana (1972)
Çatal Matal Kaç Çatal (1972)
Bunadı Bu Adam (1972)
Keş (1972)
Al Atını (1972)
Hababam Sınıfı Uyanıyor (1972)
Hababam Sınıfı Baskında (1972)
Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı (1972)
Rüşvetin Alamancası (1982)
Sosyal Kadınlar Partisi (1983)
Çalış Osman Çiftlik Senin (1983)
Şeker Kutusu (1990)
Anı
Yokuş Yukarı (1982)
Kırk
Çocuk Edebiyatı
Bacaksız Kamyon Sürücüsü
Bacaksız Okulda
Bacaksız Paralı Atlet
Bacaksız Tatil Köyünde
Bacaksız Sigara Kaçakcısı
Öksüz Civciv
Küçükçekmece Okyanusu
Cankurtaran Yılmaz
Kumdan Betona
Çocuk Bahçesi
Tiyatro Oyunları
Hababam Sınıfı
Hababam Sınıfı Uyanıyor
Hababam Sınıfı Baskında
Hababam Sınıfı Sınıfta kaldı
Türk Çocukları Türk Çocukları
Çatal Matal Kaç Çatal
Abbas Yola Giden
Yıl Önce Kırk Yıl Sonra (1986)
Dördüncü Bölük (1992)
Köşe Yazıları
Nerde Kalmıştık
Cart Cuma
