İktidar Milli Eğitim Bakanlığı aracılığıyla Proje ve Protokol adı altında eğitim faaliyetlerini gerici tarikatlara ve vakıflara terk ederek kendine biat edecek ‘’dindar ve kindar nesli’’ yetiştirmenin yanında laik, bilimsel ve eşitlik temelli bir yaşamdan yana olan insanların yaşam tarzlarını hedef alıyor. Sokağa çıkma yasakları ile binlerce çocuğun eğitim hakkının ortadan kaldırılması iktidarın umurunda bile değil.
Dini vakıflara bedelsiz bina ve arsalar verilmesi, Diyanete bağlı 4-6 yaş grubu Kuran kurslarının okul öncesi eğitime alternatif gösterilmesi ve yaş sınırının kaldırılması, Özel okul sayısındaki hızlı artış (%18), Örgün eğitim dışına çıkan öğrenci sayısının 1 milyon 600 bine ulaşması, Felsefe grubu ve bilim alanı derslerinin saatlerinin azaltılması yada seçmeli hale getirilmesi vb. uygulamalar iktidar yanlısı çevreleri kendilerine daha çok bağlarken laik, bilimsel ve demokratik eğitimden yana olanları kaygılandırıyor.
Okulların pek çoğunu imam hatip lisesi ve ortaokuluna dönüştüren, ‘’adrese dayalı kayıt’’ sistemine göre öğrencileri ailelerinin de tercihine bakmadan bu okullara kayıt ettiren, seçmeli din dersleri adı altında zorla din derslerini seçtirerek asimilasyon alanını genişleten iktidara bu uygulamalar yeterli gelmemiş olmalı ki ‘’proje okul’’ adı altında veli ve öğrencileri yeni bir dayatmayla karşı karşıya bıraktı.
1 Eylül 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan ‘’Milli Eğitim Bakanlığı Özel Program ve Proje Uygulayan Eğitim Kurumları Yönetmeliği’’nin amacı şu şekilde belirtilmiş: ‘’Bu Yönetmeliğin amacı, yurt içinde ve yurt dışında yerli veya yabancı kurum ve kuruluşlarla veya başka ülkelerle işbirliği anlaşmaları çerçevesinde kurulan ve ulusal veya uluslararası proje yürüten okul ve kurumlar ile belirli eğitim reformu ve programları uygulayan okulların proje okulu olarak belirlenmesi ve Bakan tarafından onaylanması, bu okul ve kurumlara yapılacak öğretmen atamaları, yönetici görevlendirmeleri ile bu kapsamda tanımlanan proje okullarının bünyesindeki ortaokullara öğrenci seçilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.’’
Proje açıklandığında, bu liselerde özel projelerin, uygulamaların yapılacağı okullar olarak planlandığı duyuruldu. Üniversitelerle işbirliği içinde akademisyenlerin danışmanlık hizmeti vereceği, elektronik, bilişim, altyapı ve laboratuvar olanaklarının en üst seviyede olacağı belirtildi. Ancak durumun hiç de öyle olmadığı kısa sürede ortaya çıktı. Belirtilen amaçtan da anlaşılacağı gibi bu okulların eğitim işlevleri üzerinde değişikliklere gidilerek gözde okullar olmaktan çıkartılacağı, yöneticilerinin tasfiye edilerek iktidar yanlısı kadroların yerleştirileceği ve orta kısımlarının imam hatipleştirilmesi yada benzer bir yapıya dönüştürülmesi yoluna gidileceği anlaşılmaktadır.
MEB Mart 2014’te Türkiye’nin en yüksek puanlı, en başarılı yüzde 1’lik diliminde olan öğrencilerin gittiği İstanbul Erkek, Kabataş, Kadıköy Anadolu Lisesi gibi okulları “proje okul” uygulamasına aldı. Nisan 2014’te Bakanlık, 150 kadar meslek ve imam hatip lisesinin proje okul olacağını açıkladı. Ancak Aralık 2014’te bu liselerin proje okulu olması kararını iptal etti.
7 Ocak 2015’te Bakanlığın Valiliklere gönderdiği yeni listeyle 40’ın üzerinde lise ‘proje okulu’ olarak belirlendi. İstanbul (Erkek) Lisesi bu listeye daha sonra eklendi. Buna göre okulların yönetici ve öğretmenlerinin ataması sınavla yapılmayacak, Bakan tarafından doğrudan yapılacaktı. Son verilere göre yaklaşık 200 proje okul bulunuyor. Proje okullar arasında İstanbul Erkek, Kabataş, Kadıköy Anadolu, Cağaloğlu, Atatürk Fen, Vefa, Çapa Fen, Prof. Dr. Mümtaz Turhan Sosyal Bilimler, Hüseyin Avni Sözen, Avni Akyol Güzel Sanatlar, Ankara Çankaya Atatürk, Balıkesir Sırrı Yırcalı Anadolu, İzmir Cihat Kora, Bornova Anadolu, İlkadım Samsun Anadolu, Konya Meram Anadolu, Diyarbakır Yenişehir Anadolu, Bursa Nilüfer Tofaş, Kayseri Melikgazi Fen, Gaziantep Şehit Kamil Vehbi Dinçerler, Sakarya Cemil Meriç Sosyal Bilimler gibi Türkiye’nin en başarılı okulları da var. ÖSYM verileri bu okullardan mezun olan öğrencilerin genellikle üniversiteye girişte yüksek bir performans sergilediğini gösteriyor. Eğitim-Sen eski başkanı Alaaddin Dinçer’in paylaştığı listeye göre, genel kanının aksine proje okullar sadece Anadolu, fen, sosyal bilimler ve güzel sanatlar liselerinden oluşmuyor. Bu okullar arasında Anadolu imam hatip ile mesleki ve teknik Anadolu liseleri de yer alıyor. Yine FETÖ’yle bağlantıları olduğu gerekçesiyle kapatılan okullardan devlete devredilenler arasından da 37 okul proje okul kapsamına alınmış durumda. Bu okullar Fen ve Sosyal Bilimler Projesi Uygulayan Okullar olarak eğitim verecekler.
Türkiye’nin en gözde okullarının proje okula dönüşmesinin ilk adımı ne zaman atıldı?
Eylül 2014’te Türkiye’nin en yüksek puanlı ve yüzde 1’lik diliminde olan gözde okullarına sessiz sedasız çok düşük puanlı bazı öğrenciler yerleştirildi. Üstelik bakanlığın web sitesinde ya da kamuya bu konuda bir yönetmelik değişikliğinin olduğuna dair bir açıklama yapılmadı. TEOG ile öğrenci alan bu okulların 10, 11 ve 12’nci sınıflarının boş kalan kontenjanlarına nakil için taban puan şartı aranmadan düşük puanlı öğrenciler geçiş yaptı. 494 puanlı Kabataş Erkek Lisesi’ne 362 puanlık öğrenci alındı. 488 puanlık Beşiktaş Atatürk Anadolu Lisesi’ne 350 puanlık bir öğrencinin geçişi sağlandı, 469 puanlık Şehremini Lisesi’ne 321 puanlık öğrencilerin yerleştiği duyuldu. Aradaki 100 hatta 200 puanlık farklar velilerin tepkisine neden oldu. Bu uygulamadan bazı ayrıcalıklı ailelerin çocuklarının yararlandığı ileri sürüldü.
Öğretmenlerin Görevden Alınmasıyla Tepkiler Büyüdü.
Temmuz 2015’te belirlenen proje okullara Bakan onayı ile müdür atanmaya başlandı. Bir süre sonra da bu liselere herhangi bir kural olmadan öğretmen atamaları yapıldı, birçok öğretmen de görevden alındı. İlk etapta 44 lisede öğretmenler telefon emri ile merkeze çekildi. Bunun ilk adımı da Ağustos 2015’te atıldı, İstanbul’da bulunan Hüseyin Avni Sözen Anadolu Lisesi’nin 44 öğretmeninden 26’sı görevden alındı. Eskişehir Anadolu Lisesi’nde 40 öğretmen il emrine çekildi. “Yetersiz” bulunan yılların öğretmenlerine, veliler sahip çıktı, birçok okulda protesto gösterisi yapıldı.
Cesaretini Toplayıp Geleceği Sırtlayan Gençlik
Haziran 2016’da İstanbul (Erkek) Lisesi öğrencileri diploma töreninde Bakan tarafından atanan müdürleri Hikmet Konar’ın konuşması sırasında arkalarını dönerek protesto etti. Öğrenciler mezuniyet öncesi okul yönetiminin uygulamalarını eleştiren bir bildiri yayınladı. Aynı okulda öğretmen ya da müdür yardımcılığı yapanların müdür olarak görevlendirildiği bu liselerdeki sistemin değişmesi, hükümete yakın bazı sendika üyesi öğretmenlerin yöneticilik deneyimleri bile olmadan atanması ve yeni yöneticilerin bu okullardaki geleneksel bazı uygulamaları kaldırması öğrencilerin tepkisini çekti. Türkiye’nin en yüksek puanlı Anadolu ve fen liselerinin de aralarında bulunduğu birçok lise, İstanbul Lisesi öğrencilerinin bu eylemine daha sonraki günlerde bildiri ve eylemlerle destek verdi. Konuyla ilgili öğrenci eylemlerinin ‘’gericiliğe hayır’’, ‘’gelecek biziz’’, ‘’bilim, sanat, laiklik ve aydınlık için bir aradayız’’, ‘’gericiliğe karşı laiklik, zorbalığa karşı özgürlük’’ şiarıyla baskı düzenini ve cinsiyetçi politikaları da hedef alarak sürüyor olması -birleşik bir mücadele olması halinde- iktidarın işinin hiç de kolay olmayacağını gösteriyor. Eğitimciler içine düşürüldükleri mağduriyetlerin yanı sıra deneyimli öğretmenlerin bu okullardan gitmesinin eğitim kalitesini düşüreceği, kültürel yapı, yaratıcı faaliyetler ve oluşturulan geleneklerin olumsuz etkileneceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Diğer yandan sendikaların yayımlanan yönetmelikteki yönetici ve öğretmen atama şartlarını içeren düzenlemenin bazı maddelerine karşı açtığı davalar ise bağımsızlığı artık daha çok tartışmalı mahkemelerde devam ediyor.
Deniz Yücel
