Canan ATEŞ
Honduras Devlet Baskani Manuel Zelaya 28 Haziran günü erken saatlerde, evinden maskeli askerler tarafından zorla kaçırılarak Kosta Rika’daki bir askeri havaalanına götürüldü.
Orta Amerika’nın darbeler ülkesi Hondurastta haftalardır süren siyasi kriz darbeyle sonuçlandı. Özellikle bir yıldan beridir Latin Amerika’daki solcu hükümetlerle ekonomik ve siyasi işbirliğini geliştiren ve kendini de sol olarak tanımlayan Manuel Zelaya’ya yönelik, kendisinin ikinci kez seçilmesinin yolunu da açacak anayasal reform için referendumun yapılacağı gün darbe gerçekleştirildi. Geçen hafta ordunun 28 Haziran 2009 günü yapılacak referandum için secim sandıklarını hazır bulundurmayacağı ve güvenliğini almayacağını açıklaması sonrasında başlayan kriz, Manuel Zelaya’nın genelkurmay başkanını görevden alması ve milli savunma bakanının istifa etmesiyle birlikte tepe noktasına çıktı. Darbe olasılığı güçlenmişti ve buna karşı özellikle Venezüella ve diğer bazı ülkelerde bununla ilgili gösteriler başlamıştı birkaç gün öncesinden.
Manuel Zelaya Kosta Rika’dan Kosta Rika Devlet Başkanı Oscar Arias ile birlikte yaptığı ilk basın açıklamasında, nasıl kaçırıldığının detaylarını anlattı, darbenin arkasında Honduras aşırı sağının ve mafyasının olduğunu, kendisinin Honduras’ın anayasal başkanı olarak ülkesine geri döneceğini, halkın eylemlere devam etmesinin önemli olduğunu ifade etti.
Kosta Rika Başkanı da Zelaya’nın kendisinden habersiz olarak Kosta Rika’ya getirildiğini ancak, Manuel Zelaya’ya sonuna kadar destek çıktığını ve bunun bir darbe olduğunu, önümüzdeki günlerde yapılacak uluslararası toplantılarda Manuel Zelaya’ya sahip çıkılması gerektiğini ifade etti.
Bu arada Latin Amerika’nın birçok ülkesinin devlet başkanları ve birlikleri darbeyi kınadı ve bir an önce Zelaya’nın ülkesine geri dönerek görevinin başına geçmesinin sağlanması ve durumun normalize edilmesini talep etti.
Honduras’ta darbe sabahından itibaren radyo televizyon vb. stratejik kurumlar darbeci güçler tarafından ele geçirildi ve Telesur vb. uluslararası basın kuruluşlarının yayınları kesildi. Küba, Venezüella, Nikaragua büyükelçilerinin kaçırıldığı haberi üzerine, Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chávez Miraflores Başkanlık Sarayı’nda yaptığı toplantıda, büyükelçilerin derhal serbest bırakılmasını talep etti ve Honduras askerlerini halka karşı silah doğrultmamaları gerektiği konusunda uyardı. Konuşmasında ALBA, UNASUR, OEA gibi kıtasal birlikler üzerinden diplomatik ve siyasi araçları kullanarak darbenin boşa çıkartılacağını, gerekirse askeri müdahale alternatifinin de gündeme gelebileceğini ifade etti.
Özellikle bugünlerde Nikaragua’nın başkenti Managua’da başlayacak ALBA ve UNASUR toplantılarının darbeye karşı uluslararası baskı kurma noktasında önemli roller oynayacağı düşünülüyor. 2008 yılında, Bolivya’da aşırı sağın başkan Evo Morales’e yönelik darbe girişimine karşı toplanan UNASUR’un oynadığı caydırıcı rol düşünüldüğünde bu kıtasal birliklerin Honduras konusunda da aynı rolü oynayabilmesi kıtanın demokratik ve solcu-ilerici entegrasyonu açısından önemli bir referans olacaktır.
28 Haziran 2009, Caracas
